Czwarte przykazanie Boże dla studentów
1. Zmiana
WSTĘP
Wizja i obraz rodziców w oczach dziecka zmienia się co kilka lat. Inna jest w dzieciństwie, inna w wieku nastu lat, inna gdy człowiek idzie na studia.
AKTYWIZACJA
Praca na forum. Dyskusja: jaki jest teraz w naszych oczach obraz człowieka dorosłego, rodzica? Jaki obraz rodzica ma człowiek, który studiuje i ma więcej niż naście lat? Jaka zmiana zaszła w widzeniu rodzica, gdy człowiek idzie na studia i wchodzi w samodzielne, dorosłe życie?
Czy idzie za tym zmiana także pojmowania 4 przykazania Bożego?
PUENTA
To przykazanie „rośnie” wraz z człowiekiem. Jego znaczenie poszerza się i zmienia, gdy człowiek dojrzewa i staje się po prostu starszy. Nie można zatrzymać się w pewnym momencie i traktować rodziców jak małe dziecko lub nastolatek.
Niemożliwe jest wtedy korzystanie z praw, które daje mi to przykazanie. Niemożliwe jest również spełnianie obowiązków, które ono nakłada na człowieka.
2. Obowiązki dzieci
WSTĘP
Przykazanie jest skierowane do dzieci. Nawet jako studenci – jesteście dziećmi waszych rodziców. Dorosłymi dziećmi. Z takiego statusu płyną pewne obowiązki wobec rodziców.
Zapytajmy teraz o te obowiązki.
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Formularz: sweter. Każdy z nas ma pewne obowiązki. Nie można zasłaniać się studiowaniem, pracą, brakiem czasu. Zadanie jest następujące: jakie mamy obowiązki wobec rodziców? Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum. Czas na dyskusję.
PUENTA
Obowiązki dzieci
KKK 2214 Ojcostwo Boże jest źródłem ojcostwa ludzkiego; jest podstawą czci rodziców. Szacunek dzieci – niepełnoletnich lub dorosłych – dla ojca i matki karmi się naturalnym uczuciem zrodzonym z łączącej ich więzi. Tego szacunku domaga się przykazanie Boże.
KKK 2215 Szacunek dla rodziców (cześć synowska) wynika z wdzięczności wobec tych, którzy przez dar życia, swoją miłość i pracę wydali na świat dzieci i pozwolili im wzrastać w latach, w mądrości i w łasce. „Z całego serca czcij swego ojca, a boleści rodzicielki nie zapominaj! Pamiętaj, że oni cię zrodzili, a cóż im zwrócisz za to, co oni tobie dali?” (Syr 7, 27-28).
KKK 2216 Szacunek synowski przejawia się w prawdziwej uległości i posłuszeństwie. „Strzeż, synu, nakazów ojca, nie gardź nauką matki… Gdy idziesz, niech one cię wiodą, czuwają nad tobą, gdy zaśniesz; gdy budzisz się – mówią do ciebie” (Prz 6, 20-22). „Syn mądry miłuje karcenie, naśmiewca nie słucha nagany” (Prz 13, 1).
KKK 2217 Tak długo jak dziecko mieszka z rodzicami, powinno być posłuszne każdej prośbie rodziców, która służy jego dobru lub dobru rodziny. „Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to jest miłe w Panu” (Kol 3, 20)11. Dzieci mają także słuchać rozsądnych zarządzeń swoich wychowawców i tych wszystkich, którym rodzice je powierzyli. Jeśli jednak dziecko jest przekonane w sumieniu, iż jest rzeczą moralnie złą być posłusznym danemu poleceniu, nie powinno się do niego stosować.
Wzrastając, dzieci będą nadal szanować swoich rodziców. Będą uprzedzać ich pragnienia, chętnie prosić o rady i przyjmować ich uzasadnione napomnienia. Posłuszeństwo wobec rodziców ustaje wraz z usamodzielnieniem się dzieci, pozostaje jednak szacunek, który jest im należny na zawsze. Ma on bowiem swoje źródło w bojaźni Bożej, jednym z darów Ducha Świętego.
KKK 2218 Czwarte przykazanie przypomina dzieciom już dorosłym o ich odpowiedzialności wobec rodziców. W miarę możności powinny one okazywać im pomoc materialną i moralną w starości, w chorobie, samotności lub potrzebie. Jezus przypomina o tym obowiązku wdzięczności12.
Pan uczcił ojca przez dzieci,
a prawa matki nad synami utwierdził. Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził.
Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci,
a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany. Kto szanuje ojca, długo żyć będzie,
a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce. (Syr 3, 2-6)
Synu, wspomagaj swego ojca w starości,
nie zasmucaj go w jego życiu.
A jeśliby nawet rozum stracił, miej wyrozumiałość,
nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił…
Kto porzuca ojca swego, jest jak bluźnierca,
a przeklęty przez Pana, kto pobudza do gniewu swą matkę. (Syr 3,12-13. 16)
KKK 2219 Szacunek synowski sprzyja harmonii całego życia rodzinnego; obejmuje on także związki między braćmi i siostrami. Szacunek wobec rodziców opromienia całe środowisko rodzinne. „Koroną starców – synowie synów” (Prz 17, 6). „Z całą pokorą i cichością, z cierpliwością, znoście siebie nawzajem w miłości” (Ef 4, 2).
KKK 2220 Chrześcijanie są zobowiązani do szczególnej wdzięczności tym, od których otrzymali dar wiary, łaskę chrztu i życie w Kościele. Wdzięczność ta dotyczy rodziców, dziadków, innych członków rodziny, duszpasterzy, katechetów, nauczycieli lub przyjaciół. „Napełniła mnie radość na wspomnienie bezobłudnej wiary, jaka jest w tobie; ona to zamieszkała pierwej w twej babce Lois i w twej matce Eunice, a pewien jestem, że [mieszka] i w tobie” (2 Tm 1, 5).
3. Obowiązki rodziców
WSTĘP
Przychodzi czas na człowieka, że wychowuje dzieci i one same nabierają pewnego spojrzenia na rodzinę, na świat. Wymieniają poglądy i opinie, także i na temat rodziców.
AKTYWIZACJA
Praca indywidualna. Formularz – opatrunek. Zadanie jest następujące: odpowiadamy na pytanie: co chciałbym, aby moje dzieci powiedziały o mnie, gdy będę dorosły? Jak chciałbym być wspominany przez moje własne dzieci?
PUENTA
Obowiązki rodziców
KKK 2221 Płodność miłości małżeńskiej nie ogranicza się jedynie do przekazywania życia dzieciom, lecz powinna obejmować ich wychowanie moralne i formację duchową. „To zadanie wychowawcze jest tak wielkiej wagi, że jego ewentualny brak z trudnością dałby się zastąpić”. Rodzice mają pierwszorzędne i niezbywalne prawo oraz obowiązek wychowania.
KKK 2222 Rodzice powinni uważać swoje dzieci za dzieci Boże i szanować je jako osoby ludzkie. Wychowują oni swoje dzieci do wypełniania prawa Bożego, ukazując samych siebie jako posłusznych woli Ojca niebieskiego.
KKK 2223 Rodzice pierwsi są odpowiedzialni za wychowanie swoich dzieci. Wypełniają tę odpowiedzialność najpierw przez założenie ogniska rodzinnego, w którym panuje czułość, przebaczenie, szacunek, wierność i bezinteresowna służba. Dom rodzinny jest właściwym miejscem kształtowania cnót. Wychowanie to wymaga nauczenia się wyrzeczenia, zdrowego osądu, panowania nad sobą, które są podstawą wszelkiej prawdziwej wolności. Rodzice powinni uczyć dzieci podporządkowywać „wymiary materialne i instynktowne… wymiarom wewnętrznym i duchowym”. Na rodzicach spoczywa poważna odpowiedzialność za dawanie dobrego przykładu swoim dzieciom. Jeśli potrafią przyznać się przed nimi do swoich błędów, będą mogli lepiej kierować dziećmi i je poprawiać:
Kto miłuje swego syna, często używa na niego rózgi, aby na końcu mógł się nim cieszyć (Syr 30,1-2). A wy, ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu waszych dzieci, lecz wychowujcie je, stosując karcenie i napominanie Pańskie! (Ef 6, 4).
KKK 2224 Dom rodzinny stanowi naturalne środowisko wprowadzania dzieci w solidarność i odpowiedzialność wspólnotową. Rodzice powinni uczyć swoje dzieci unikania fałszywych ustępstw i poniżania się, które stanowią zagrożenie dla każdej społeczności ludzkiej.
KKK 2225 Przez łaskę sakramentu małżeństwa rodzice otrzymali zadanie i przywilej ewangelizowania swoich dzieci. Możliwie jak najwcześniej powinni wprowadzać swoje dzieci w tajemnice wiary, której są dla nich „pierwszymi zwiastunami”. Od wczesnego dzieciństwa powinni włączać je w życie Kościoła. Rodzinny styl życia może rozwijać zdolność do miłości, która na całe życie pozostanie autentycznym początkiem i podporą żywej wiary.
KKK 2226 Rodzice powinni rozpocząć wychowanie do wiary od wczesnego dzieciństwa. Zaczyna się ono już wtedy, gdy członkowie rodziny pomagają sobie wzrastać w wierze przez świadectwo życia chrześcijańskiego zgodnego z Ewangelią. Katecheza rodzinna poprzedza i ubogaca pozostałe formy nauczania wiary i towarzyszy im. Zadaniem rodziców jest nauczyć swoje dzieci modlitwy oraz pomóc im odkryć powołanie jako dzieci Bożych. Parafia jest wspólnotą eucharystyczną i ośrodkiem życia liturgicznego rodzin chrześcijańskich; jest ona podstawowym miejscem katechezy dzieci i rodziców.
KKK 2227 Z kolei dzieci przyczyniają się do wzrostu swoich rodziców w świętości. Wszyscy razem i każdy z osobna powinni wielkodusznie i niestrudzenie udzielać sobie nawzajem przebaczenia, jakiego domagają się zniewagi, kłótnie, niesprawiedliwości i zaniedbania. Sugeruje to wzajemna życzliwość. Wymaga tego miłość Chrystusa.
KKK 2228 W okresie dzieciństwa szacunek i życzliwość rodziców przejawiają się przede wszystkim w trosce i uwadze, jaką poświęcają oni wychowywaniu swoich dzieci, zaradzaniu ich potrzebom materialnym i duchowym. W miarę wzrastania dzieci ten sam szacunek i to samo poświęcenie skłaniają rodziców do wychowywania ich do prawidłowego używania rozumu i wolności.
KKK 2229 Rodzice, jako pierwsi odpowiedzialni za wychowanie swoich dzieci, mają prawo wybrać dla nich szkolę, która odpowiada ich własnym przekonaniom. Jest to podstawowe prawo. Rodzice – w takiej mierze, w jakiej to możliwe mają obowiązek wyboru szkół, które najlepiej pomogą im w wypełnianiu zadań wychowawców chrześcijańskich. Władze publiczne mają obowiązek zagwarantować to prawo rodzicom i zapewnić konkretne warunki jego urzeczywistnienia.
KKK 2230 Dorastające dzieci mają obowiązek i prawo wybrać zawód i stan życia. Powinny wypełniać te nowe zadania życiowe w zaufaniu do swoich rodziców, chętnie prosząc ich o opinie oraz rady i przyjmując je od nich. Rodzice powinni czuwać, by nie ograniczać swoich dzieci ani w wyborze zawodu, ani w wyborze współmałżonka. Obowiązek delikatności nie zabrania im, lecz wprost przeciwnie, zobowiązuje ich do pomagania dzieciom przez mądre rady, zwłaszcza wtedy gdy dzieci mają zamiar założyć rodzinę.
KKK 2231 Niektórzy nie zawierają małżeństwa, aby móc zaopiekować się swoimi rodzicami lub rodzeństwem, by poświęcić się bardziej sprawom zawodowym lub też z innych szlachetnych pobudek. Mogą oni bardzo przyczynić się do wzrostu dobra rodziny ludzkiej.
4. JAK szanować rodziców?
WSTĘP
Powtarzam: Rodzice powinni zasługiwać na szacunek. Ale nawet wówczas, gdy nie zasługują, trzeba ich otoczyć szacunkiem.
Dlaczego tak mówię? Dlatego, że kiedyś w czasie katechezy dla młodzieży, wśród pytań do wywiadu z Panem Bogiem znalazłem kilka i takich:
- Na czym dokładnie polega „mieć szacunek do rodziców”? w zależności od sytuacji…
- co z szacunkiem do rodziców? Jak powinniśmy się zachowywać zawsze w stosunku do tego, co mówią?
- Jak człowiek, którego rodzice stworzyli mu piekło na ziemi, ma ich czcić?
W tym temacie pierwotnym pytaniem jest zatem JAK? Zakłada ono, że chcę kochać i szanować rodziców, ponieważ są moimi rodzicami, ponieważ dali mi życie…
Pytanie to wyraża poszukiwanie sposobu kochania adekwatnego do określonej sytuacji, czasu, poziomu kontaktów, wieku, doświadczenia życiowego itp.
Pytanie JAK? Zwraca z kolei uwagę człowieka na pytanie PO CO? A ono z kolei odwołuje się do pewnego zasobu doświadczenia człowieka: po co to jest potrzebne??? Następuje zmiana kontekstu.
W wieku kilkunastu lat człowiek bardzo poznaje siebie. Czasem szuka rodzica gdzieś poza rodziną – szuka namiastki rodzica w idolach, wzorach, fascynacjach, książkach, księżach, ramionach mężczyzny czy kobiety…
W tym momencie każdy musi znaleźć swój sposób, swój powód kochania! Adekwatny do sytuacji, w jakiej się znajduje…
kto chce szukać kochania, ten zawsze znajdzie na to sposób!
Z kolei pytanie PO CO? Z powrotem kieruje do pytania JAK? Ale już w innym, bardziej technicznym znaczeniu… chodzi wtedy już o konkretne sposoby i talent do wyrażania miłości do rodziców…
Jedyną drogą do prawdziwego szczęścia w życiu jest umiejętność spojrzenia na swoich rodziców z miłością, bez względu na to, kim oni są.
Przykazanie to podsuwa umiejętność stworzenia szczęśliwej rodziny i życia w szczęśliwym małżeństwie.
Ktoś postawił pytanie w wywiadzie z Bogiem: „czy nie uważa Pan, że należy sformułować przykazanie: szanuj swoje dzieci? A przecież to ewentualne przykazanie jest zawarte w przykazaniu 4…
5. Jak zyskać szacunek rodziców?
WSTĘP
Czasami rodzice nie mają szacunku ze strony dzieci. Czasami jest zupełnie na odwrót. Jak zyskać sobie szacunek rodziców?
AKTYWIZACJA
Praca na forum. Dyskusja.
PUENTA
Człowiek jest szanowany wtedy, gdy staje się samodzielny, rozważny i odpowiedzialny.