Ustanowienie uczniów

Kościół — wspólnota hierarchiczna zbudowana na fundamencie dwunastu

Kościół, będąc wspólnotą kapłańską, sakramentalną i prorocką, został ustanowiony przez Jezusa Chrystusa, który nadał mu pewną strukturę, uczynił go społecznością hierarchiczną i służebną, aby sprawowane w nim rządy pasterskie mogły się przyczyniać do kształtowania i stałego wzrostu wspólnoty. Ta funkcja służebna i pasterska została najpierw powierzona dwunastu apostołom, wybranym przez Jezusa Chrystusa jako widzialny fundament jego Kościoła. Jak mówi Sobór Watykański II, „Jezus Chrystus, Pasterz wiekuisty, założył Kościół, posławszy Apostołów, tak jak sam został posłany przez Ojca (por. J 20,21); chciał też, aby ich następcy, mianowicie biskupi, byli w Kościele Jego pasterzami aż do skończenia świata”¹.

Ten fragment Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium przybliża nam przede wszystkim pierwotną i wyjątkową pozycję Apostołów w instytucjonalnej strukturze Kościoła. Z dziejów ewangelicznych wiemy, że Jezus powołał uczniów, by szli za Nim, i spośród nich wybrał dwunastu (por. Łk 6/13). Relacja ewangeliczna pozwala nam zrozumieć, że była to dla Jezusa decyzja bardzo ważna, podjęta po całonocnej modlitwie (por. Łk 6,12); był to wybór dokonany z suwerenną wolnością. Czytamy u Marka, że Jezus wszedłszy na górę przywołał do siebie „tych, których sam chciał” (Mk 3/13). Teksty ewangeliczne podają imiona poszczególnych powołanych (por. Mk 3,16-19 i par.): znak, że dostrzegano i uznawano ich szczególną rolę już w pierwotnym Kościele.

Tworząc grupę Dwunastu, Jezus tworzył Kościół jako widzialną społeczność, tak ukształtowaną, by służyła Ewangelii i przyjściu królestwa Bożego. Liczba dwunastu nawiązywała do dwunastu pokoleń Izraela, co wskazuje, że Jezus zamierzał stworzyć nowy Izrael, nowy Lud Boży ustanowiony jako Kościół. Ten twórczy zamiar Jezusa dostrzegalny jest w samym słowie, jakim posługuje się Marek w opisie ustanowienia: „i ustanowił Dwunastu […]. Ustanowił więc Dwunastu”. „Ustanawiać”, „tworzyć” przypomina słowo występujące w opisie stworzenia świata w Księdze Rodzaju oraz u Deutero-Izajasza (43,1; 44,2), gdzie mowa jest o tworzeniu Ludu Bożego, dawnego Izraela.

Stwórcza wola wyraża się również poprzez nadanie nowych imion Szymonowi (Piotr) oraz Jakubowi i Janowi (Synowie Gromu), a także całej grupie, czyli kolegium jako całości. Pisze bowiem Łukasz, że Jezus „wybrał spośród nich dwunastu, których też nazywał apostołami” (Łk 6,13). Dwunastu Apostołów stawało się w ten sposób szczególną rzeczywistością społeczno-kościelną, odrębną i pod pewnymi względami niepowtarzalną. W ich grupie wyróżniał się apostoł Piotr, z którym Jezus wiązał wyraźny zamiar stworzenia nowego Izraela, nadając Szymonowi imię Piotr, co znaczy „Skała”: na tej „Skale” właśnie Jezus pragnął zbudować swój Kościół (por. Mt 16,18).

Cel, jakim kierował się Jezus ustanawiając dwunastu, zostaje wskazany przez Marka: „I ustanowił Dwunastu, aby Mu towarzyszyli, by mógł wysyłać ich na głoszenie nauki i by mieli władzę wypędzać złe duchy” (Mk 3,14-15). Pierwszym elementem konstruktywnym grupy Dwunastu jest więc absolutne przylgnięcie do Chrystusa: zostali powołani, by „być z Nim”, to znaczy by pójść za Nim pozostawiając wszystko. Drugi element ma charakter misyjny, jest odzwierciedleniem misji samego Jezusa, który głosił naukę i wypędzał złe duchy. Misja Dwunastu jest uczestnictwem w misji Chrystusa ludzi ściśle z Nim związanych — uczniów, przyjaciół, powierników.

Ewangelista Marek, podkreśla „władzę wypędzania złych duchów” jako element misji apostołów nad potęgą zła, co od strony pozytywnej oznacza władzę przekazywania ludziom zbawienia Chrystusa — Tego, który wyrzuca precz „władcę tego świata” (J 12,31). Łukasz potwierdza znaczenie tej władzy oraz cel ustanowienia Dwunastu, przytaczając słowa, które Jezus wypowiedział udzielając Apostołom władzy w Królestwie: „Wyście wytrwali przy mnie w moich przeciwnościach. Dlatego i ja przekazuję wam królestwo, jak Mnie przekazał je mój Ojciec”. (Łk 22,28).

Również to oświadczenie wskazuje na ścisły związek między wytrwaniem w jedności z Chrystusem i władzą otrzymaną w królestwie. Jest to władza pasterska, co potwierdza tekst na temat szczególnej misji powierzonej bezpośrednio Piotrowi: „Paś baranki moje! […] Paś owce moje!” (J 21,15-17). Piotr otrzymuje osobiście najwyższą władzę jako misję pasterską.

Ta misja sprawowana jest jako uczestnictwo we władzy jedynego Pasterza i Nauczyciela, Chrystusa. Najwyższa władza powierzona Piotrowi nie narusza władzy udzielonej innym Apostołom w królestwie. Dwunastu apostołów mających wspólnie udział w misji pasterskiej, podlega władzy jedynego Pasterza powszechnego, który działa z polecenia i reprezentuje Dobrego Pasterza, Chrystusa.

Szczególne zadania związane z misją powierzoną przez Jezusa Dwunastu są następujące:

Misja i władza ewangelizowania wszystkich narodów: potwierdzają ją jednoznacznie trzej synoptycy (por. Mt 28,18-20; Mk 16,16-18; Łk 24,45-48). Wśród nich Mateusz podkreśla związek ustanowiony przez samego Jezusa między Jego władzą mesjańską a misją udzieloną apostołom: „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28,18). Apostołowie będą mogli i powinni wypełniać swoją misję dzięki mocy Chrystusowej, która w nich się objawi.

Misja i władza udzielania chrztu (Mt 28,29), będąca wypełnieniem nakazu Chrystusowego; ma to być chrzest w imię Trójcy Przenajświętszej (tamże), który ze względu na więź z misterium paschalnym Chrystusa określany jest w Dziejach Apostolskich również jako chrzest w imię Jezusa (por. Dz 2,38; 8,16).

Misja i władza sprawowania Eucharystii: „To czyńcie na moją pamiątkę” (Łk 22,19; l Kor 11,24-25). Nakaz odtwarzania tego, czego Jezus dokonał podczas Ostatniej Wieczerzy przez konsekrację chleba i wina, oznacza władzę najwyższej rangi. Powiedzieć w imieniu Chrystusa: „To jest Ciało moje”, „to jest Krew moja” znaczy nieomal utożsamić się z Chrystusem w akcie sakramentalnym.

Misja i władza odpuszczania grzechów (J 20,22-23). Jest to uczestnictwo apostołów we władzy odpuszczania grzechów na ziemi, którą sprawuje Syn Człowieczy (por. Mk 2,10). Ta władza objawiająca się w życiu publicznym Jezusa budziła zdumienie tłumów, o których ewangelista Mateusz mówi, że „wielbiły Boga, który takiej mocy udzielił ludziom” (Mt 9,8).

Aby wypełnić tę misję, apostołowie oprócz władzy otrzymali szczególny dar Ducha Świętego (por. J 20,21-22), który objawił się w dniu Pięćdziesiątnicy, zgodnie z obietnicą Jezusa (por. Dz 1,8). Na mocy tego daru od dnia Pięćdziesiątnicy zaczęli wypełniać zadanie ewangelizacji wszystkich narodów. Mówi o tym Sobór Watykański II w Konstytucji Lumen gentium: „Głosząc zaś wszędzie Ewangelię (por. Mk 16,20), przyjmowaną przez słuchających dzięki działaniu Ducha Świętego, gromadzą Apostołowie Kościół powszechny, który Pan założył w Apostołach i zbudował na świętym Piotrze, pierwszym wśród Apostołów, a sam Jezus Chrystus jest tej budowli kamieniem węgielnym (por. Ap 21,14; Mt 16,18; Ef 2,20)”¹.

Misja Dwunastu obejmowała również bardzo ważne zadanie, zastrzeżone tylko dla nich, które przez nikogo nie mogło zostać przyjęte: mieli oni być naocznymi świadkami życia, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa (por. Łk 24,48), przekazać Jego posłannictwo pierwotnej wspólnocie/ być łącznikiem między boskim objawieniem i Kościołem i tym samym dać początek Kościołowi w imieniu i w mocy Chrystusa, pod działaniem Ducha Świętego. Ze względu na tę funkcję, dwunastu Apostołów tworzy grupę jedyną w swoim rodzaju w Kościele, który już w Symbolu nicejsko-konstantynopolskim określony jest jako apostolski {Credo imam sanctam, catholicam et „apostolicam” Ecciesiam) z uwagi na nierozłączną więź z Dwunastoma. Wyjaśnia to, dlaczego Kościół w swojej liturgii oddaje cześć Apostołom w sposób tak uroczysty.

Jezus powierzył jednak Apostołom misję ewangelizacji wszystkich narodów, która wymaga bardzo długiego czasu i trwać będzie „aż do skończenia świata” (Mt 28,20). Apostołowie zrozumieli, że wolą Chrystusa było, aby znaleźli sobie następców, którzy jako ich spadkobiercy i wysłannicy poprowadzą dalej ich misję. Ustanowili więc „biskupów i diakonów” w poszczególnych wspólnotach „i zarządzili, by po ich śmierci inni doświadczeni mężowie przejęli ich posługę”.

W ten sposób Chrystus ustanowił strukturę hierarchiczną i służebną Kościoła, składającą się z Apostołów i ich następców. Struktura ta nie pochodzi od uprzedniej wspólnoty, wcześniej ustanowionej, lecz została bezpośrednio przez niego stworzona. Apostołowie byli w swoim czasie zarodkiem nowego Izraela i dali początek świętej hierarchii, jak czytamy w soborowej konstytucji Ad gentes. Struktura ta należy więc do samej natury Kościoła, zgodnie z boskim zamysłem zrealizowanym przez Jezusa. Według tego zamysłu odgrywa ona istotną rolę w całym rozwoju wspólnoty chrześcijańskiej, od dnia Pięćdziesiątnicy aż do końca czasów, kiedy w niebieskim Jeruzalem wszyscy wybrani dostąpią pełnego udziału w „Nowym życiu” na wieki.

Katecheza Jana Pawła II, 1 lipca 1992 r.