Drogi poznania Pana Boga

1. Poznaję drugą osobę

WSTĘP

Zainteresowanie drugim człowiekiem ciągnie nas często do tego, aby go poznać, dowiedzieć się o nim jak najwięcej. Spróbujmy podzielić się sposobami na poznanie, ale także na ukrycie prze ciekawością innych tego, co chcemy zachować dla siebie…

AKTYWIZACJA

Metoda krzyżowego wyciągania wniosków. Potrzebujesz dużego arkusza papieru lub przyklejanych kartek i tablicy oraz napisów do umieszczenia.

Praca w grupach:

1. pierwsza w polu dłoni wypisuje 5 sposobów na to, jak poznać drugiego człowieka, co ja muszę zrobić, aby poznać drugiego człowieka,
2. inna grupa wypisuje 5 sposobów na to, aby drugi człowiek mnie poznał, czyli co muszę zrobić, aby drugi człowiek mnie poznał,
3. jasne jest, że każdy człowiek ma pewne tajemnice, które nie od razu wyznaje drugiej osobie – co człowiek chciałby ukryć jak najdłużej przed ciekawością drugiego człowieka?
4. osoby z trzeciej grupy wypisują INDYWIDUALNIE na małych kartkach swoje najważniejsze cechy, które chcieliby okazać zaufanym ludziom, te cechy, na które chcieliby zwrócić uwagę drugiego człowieka.

Czas na wykonanie zadania. Prezentacja i porównanie wypisanych metod poznawania. czas na dyskusję.

PYTANIA DO DYSKUSJI

1. Co trzeba zrobić, aby osiągnąć swój cel?
2. Kiedy zaczynamy pytać o tajemnice?
3. Cierpliwość to podstawa?
4. Chętnie dajemy się poznać innym ludziom?
5. Co może człowieka otworzyć na innych? Co go zamyka?

PUENTA

Mogę powiedzieć, że druga osoba jest dla mnie tajemnicą. Nie wiem o niej nic, albo niewiele. Im bardziej ją poznaję, tym więcej o niej wiem i tym więcej spraw jeszcze muszę poznać.

Ja również jestem tajemnicą dla drugiego człowieka, będę mu odsłaniał tylko to, co chcę i on pozna mnie tylko na tyle, na ile ja będę tego chciał. Mogę nawet go wprowadzać w błąd, gdy wyczuję, że chce zbyt wiele. Mogę mu postawić granicę.

Jestem tajemnicą i na jej rozstrzygnięcie potrzeba dużo czasu i dojrzałości dwóch stron.

W potocznym rozumieniu ?tajemnica? oznacza coś zakrytego, nieznanego, jakąś zagadkę czekającą na wyjaśnienie.

W innym, znaczeniu, które nam będzie dzisiaj potrzebne,   ?tajemnica? oznacza coś, czego nie potrafię w pełni przekazać lub wyrazić, mimo iż jej doświadczam. Np. słowa ludzkie nie są często w stanie przekazać doświadczenia czegoś (np. zakochania, radości, zachwytu).

Druga osoba jest dla mnie tajemnicą właśnie w tych dwóch znaczeniach: jest postacią zagadkową, czekającą na wyjaśnienie. A z drugiej strony czuję pewną bezradność w jego poznawaniu, bo wydaje mi się, że im więcej wiem, tym więcej… nie wiem!

Człowiek nie jest krzyżówką, która można rozwiązać, wpisać hasła w odpowiednie pola i znaleźć rozwiązanie. Człowiek jest tajemnicą, światem, który mogę powoli odkrywać.

2. Poznanie Boga

WSTĘP

Bóg jest Osobą, chce, abyśmy Go poznawali. W jaki sposób ten schemat poznawania człowieka można wykorzystać w sytuacji, gdy chcę poznać Boga?

AKTYWIZACJA

Praca w grupach:

1. pierwsza w polu dłoni wypisuje 5 sposobów na to, jak mogę poznać Pana Boga,
2. inna grupa wypisuje 5 sposobów Boga na to, aby człowiek Go poznał, 5 sposobów, jakie Bóg stosuje, aby dać się poznać,
3. jasne jest, że Bóg ma pewne tajemnice, które nie od razu wyznaje człowiekowi – co Bóg chciałby ukryć jak najdłużej przed ciekawością człowieka?
4. osoby z trzeciej grupy wypisują INDYWIDUALNIE na małych kartkach najważniejsze cechy Boga, które chce okazać zaufanym ludziom, te cechy, na które chce zwrócić uwagę drugiego człowieka.

Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum. czas na dyskusję.

PYTANIA DO DYSKUSJI

1. Jakie jest podobieństwo do poprzedniego zadania w skutkach?
2. Jak na efekty wpływa Jego natura?
3. Jakich sposobów poznania można użyć wobec Boga, a nie da się ich użyć wobec człowieka?
4. Tajemnica Boga a tajemnica człowieka – jak się mają do siebie?

PUENTA

Ukazaliśmy już powyżej sposoby na poznanie człowieka oraz kłopoty z tym związane. Osoba ludzka jest tajemnicą. Jej poznawanie jest podobne do zdobywania szczytu, z którego rozciąga się widok na następne szczyty do zdobycia…

Poszukiwaliśmy sposobów poznania Boga. Z osobą Boga jest dokładnie tak samo. On jest tym bardziej Tajemnicą, natomiast pozwala nam na poznawanie siebie poprzez prawdy naszej wiary.

To jest podobne do miłości – przeżyj ją, a wtedy będziesz wiedział, co ona znaczy. Zaufaj Bogu, a poznasz prawdę i zobaczysz, że jest ona fascynująca. Największą tajemnicą jest Bóg, Jego istnienie, poznawanie Go przez człowieka, Jego Objawienie skierowane do człowieka.

3. Twarz Ojca

WSTĘP

Uczniowie Jezusa też chcieli poznać Boga. On tez był dla nich tajemnicą. W pewnym momencie nawet jeden z nich otwarcie powiedział to Jezusowi.

J 14,7-11: Gdybyście Mnie poznali, znalibyście i mojego Ojca. Ale teraz już Go znacie i zobaczyliście. Rzekł do Niego Filip: Panie, pokaż nam Ojca, a to nam wystarczy. Odpowiedział mu Jezus: Filipie, tak długo jestem z wami, a jeszcze Mnie nie poznałeś? Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca. Dlaczego więc mówisz: Pokaż nam Ojca? Czy nie wierzysz, że Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie? Słów tych, które wam mówię, nie wypowiadam od siebie. Ojciec, który trwa we Mnie, On sam dokonuje tych dzieł. Wierzcie Mi, że Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie. Jeżeli zaś nie – wierzcie przynajmniej ze względu na same dzieła.

Jezus powiedział do uczniów: ?wierzcie przynajmniej ze względu na same dzieła?. Proponuję zatem, abyśmy uważniej przyjrzeli się tym dziełom.

AKTYWIZACJA

Praca w grupach, kartka podzielona na trzy kolumny. W pierwszej wypisujemy dzieła, które Bóg dokonał przez Jezusa. W drugiej kolumnie ? co czyni Jezus w tej sytuacji, jak się zachowuje, jak traktuje człowieka, jakich gestów, słów używa? W trzeciej kolumnie napiszmy – jakie cechy samego siebie Bóg ukazuje przez działanie Jezusa, w czym daje się tu poznać? Uczniowie mogą wybrać swoje ulubione fragmenty z Ewangelii lub zaproponowane przez prowadzącego.

Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum. czas na dyskusję.

PYTANIA DO DYSKUSJI

1. Czy są podobieństwa między sytuacjami z Ewangelii a naszym życiem?
2. Czy biblijne spojrzenie możemy zastosować także w naszych czasach?
3. Czego nam brakuje, aby dostrzec Boże działanie? czego brakowało współczesnym Jezusowi?

PUENTA

Jezus jest pierwszą i najpewniejszą drogą do Boga, znakiem Jego działania i istnienia. W Jego życiu, słowach i czynach odnajduję Boże działanie.

4. Gdy słowa i czyny nie wystarczą…

WSTĘP

Są w życiu człowieka takie sytuacje, w których słowa wydają się zbyt banalne, nie są w stanie unieść ciężaru chwili, wydają się spłaszczać sytuację. Są takie chwile, w których najstosowniejsze wydaje się MILCZENIE.

AKTYWIZACJA

Praca na forum. Metoda – dyskusja. Pytanie do dyskusji: w jakich sytuacjach milczenie jest najlepszym sposobem poznania Boga lub człowieka?

PUENTA

Droga milczenia to jeden z bardzo starych sposobów otwarcia się na Boga i poznania jego miłości.

W ikonografii wschodniej występuje tajemnicza postać, która pojawia się na freskach i ikonach, postać człowieka trzymającego palec na ustach. Właśnie w ten sposób Wschód wyraża drogę milczenia.

Chce przez ten gest powiedzieć, że o tajemnicy Boga nie potrafimy nic powiedzieć, a to z dwóch racji.

• po pierwsze – nasze pojęcia są za małe,
• po drugie – Bóg jest tak niepodobny do wszystkiego, co stworzył, że w poznaniu jego zawodzi nawet droga analogii, podobieństwa.

Jest to droga wstępująca, ponieważ w ten sposób odrzuca się wiele wyobrażeń o Bogu. Człowiek rezygnuje z wszelkich wyobrażeń, wszelkich pojęć Boga i zbliża się do Boga, ale już nie intelektem, tylko intuicją.

Serce poznaje rzeczywistość na zasadzie intuicji. Jest to poznanie całościowe, znane nam nie tylko w aspekcie religijnym. Im bardziej wrażliwy człowiek, tym więcej ma do powiedzenia duch, serce, tym więcej poznaje przez intuicję.

Pewne zjawiska wymykają się spod intelektualnej kontroli człowieka, ale są dostępne dla intuicji.

Jest to droga, którą najczęściej idą ludzie Wschodu. O niej nie da się mówić – trzeba ją po prostu praktykować. Poznanie Boga na tej drodze można doskonalić przez wyciszenie intelektu i otwarcie serca.

5. Świat mówi o Bogu

WSTĘP

Pamiętasz może film ?Kontakt?? Mówi o poszukiwaniu kontaktu z obcą cywilizacją. W końcu udaje się to, gdy odbiera ona fale wysłane wiele lat temu, przetwarza je i za ich pośrednictwem wysyła na ziemię informację o konstrukcji urządzenia do przenoszenia się w inny wymiar. Po różnych perypetiach w końcu się to udaje. Lecz konsekwencje nadal wzbudzają zafrapowanie.

Czy swego rodzaju ?kontakt? jest możliwy z Bogiem? Nie jest On obcą cywilizacją. Jest naszym Stworzycielem i Miłością, która nas nieustannie podtrzymuje w istnieniu.

Bóg jest bardzo blisko nas, a jednocześnie jest tak bardzo daleki. W jaki sposób mógłby nawiązać z nami kontakt? A może ten kontakt już istnieje, tylko nie zdajemy sobie z tego za bardzo sprawy?

AKTYWIZACJA

Praca w grupach. Metoda – rysunek. Zadanie do wykonania: zaprojektowanie z poczuciem humoru teleskopu nadawczego i odbiorczego do kontaktu z Panem Bogiem.

Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum. Omówienie pomysłów.

PUENTA

Ponieważ, mimo wielkiej przepaści, jaka istnieje między nami a Bogiem, On sam chce nawiązać z człowiekiem kontakt, objawia sam siebie w swoich dziełach. Obserwując świat możemy przy pomocy zmysłów poznawać Jego piękno, a intelekt wychodząc od tych zjawisk, które rejestrują wzrok, słuch, dotyk, może dojść do odkrycia Kim jest Bóg. Jest to droga zstępująca. Jest to poznanie pośrednie. Droga intelektualna jest wsparta wiadomościami, które Bóg podał w Objawieniu – w historii zbawienia, a szczególnie w Jezusie Chrystusie. Dla ludzi Zachodu ta droga jest bardziej przystępna.

LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA

Tajemnica milczenia Boga

1. Jako[1] chrześcijanin zawierzyłem Bogu. Wierzę, że istnieje, kocha, jest cierpliwy i miłosierny. Otwiera oczy i serca, by mogły dostrzec Jego uzdrawiającą obecność w świecie.

2. Równocześnie jednak dochodzi mnie pytanie wielu ludzi: ?Czy Ty mnie słyszysz, Boże daleki i nieznany?? Krzyk ten rodzi się zwłaszcza w sytuacji, kiedy milczenie Boga i brak bezpośredniej interwencji z Jego strony w obliczu zła i nieszczęścia stają się łatwo – dla udręczonego – powodem do zwątpienia w Jego istnienie i Jego miłość do ludzi.

Często milczenie Boga wydaje się znakiem Jego nieobecności.

3. Doświadczenie to jest także udziałem ludzi niewierzących. A niejasność sprawia, że wiara często graniczy z niedowierzaniem, że zagrażają jej niewiara i zwątpienie.

Jest tutaj sytuacja solidarności losów, która wbrew pozorom istnieje między ludźmi wierzącymi i niewierzącymi.

Bóg wynaleziony

4. Ateizmowi sprzyja współczesna mentalność, zamknięta na świat niewidzialny. Nie ma w niej miejsca na potrzebę Boga.

Wtedy Bóg jest Kimś, Kto nie pozwala człowiekowi na szczęście. Ateizm staje się wtedy sposobem obywania się bez Boga, odejściem od Niego bez żalu i poczucia utraty czegoś istotnego.

5. Ludzie niewierzący noszą w sobie podejrzenie, że rozumna istota zwana człowiekiem sama wynalazła Boga. Aspiracje religijne są wtedy jedynie projekcją ludzkich tęsknot, nie spełnionych oczekiwań i nadziei. Człowiek źle znosi swoją bytową samotność. Wtedy właśnie tworzy hipotezę o istnieniu Boga, aby zapełnić lukę własnej niewiedzy i niepewności.

Bóg jest użyteczną opcją, mającą przynieść odpowiedź na graniczne sytuacje ludzkiego bytowania, jak zło, cierpienie, nieszczęście i śmierć.

Usłyszeć milczenie Boga

6. Tylko dla mistyka i człowieka głęboko religijnego Bóg jest oczywisty. Nie ma argumentu, ani dowodu, który mógłby dać poczucie pełnej oczywistości.

7. Człowiek nie poznaje Boga poprzez rozumowe dowody. Tajemnica milczenia Boga jest nieodłączną cechą Jego boskiej pedagogii względem ludzi. Wszelki dowód dający oczywistość naruszałby wolność człowieka i odbierał mu prawo do wolnej decyzji.

Bóg nie wydaje rozkazów. Jest Bogiem wzywającym do słuchania i podjęcia decyzji: ?Słuchaj, Izraelu…? (Pwt 6,3), ?Jeśli chcesz…? (Mt 19,21).

8. Głos Boga wzywa do słuchania, trzeba go jednak umieć usłyszeć. Św. Ignacy z Antiochii: ?Kto prawdziwie, uczynił swoją własnością słowo Jezusa, ten może usłyszeć nawet Jego milczenie?.

Mądrość Boskiej pedagogii

9. Poprzez milczenie Bóg wypowiada swoje słowo życzliwości i miłości względem człowieka. Chce pozyskać wolność stworzenia i doprowadzić je do siebie, nie naruszając jednak jego wolności.

10. Sam Chrystus w jakiejś niepojętej dla nas mierze doświadczył na krzyżu milczenia Boga: ?Boże, mój Boże, czemuś Mnie opuścił?? (Mt 27,46). Jest to jednak doświadczenie pełne zaufania: ?Ojcze, w Twoje ręce powierzam Ducha mojego? (Łk 23,46).

11. Dzieje ludzkości odsłaniają niepojęty respekt Boga dla ludzkiej wolności. Bóg pociąga i wzywa przez miłość.

W pewnym sensie Bóg stoi jak żebrak u drzwi wolności człowieka, które otwierają się tylko od wewnątrz.

Milczenie jest oczekiwaniem

12. Milczenie jest oczekiwaniem, otwartością, receptywnością, swego rodzaju ?głosów – zbieraniem?.[2] Dowody i argumenty pozostaną zawsze niewystarczające. Sam Bóg jest ostatecznym kryterium swojej prawdy i swojej rzeczywistości.

13. Wiara nie jest ludzkim wymysłem. Jej początkiem nie jest ludzka inicjatywa. Wiara jest darem ofiarowanym przez Boga wszystkim ludziom bez wyjątku. Przez wiarę Bóg wychodzi z kręgu milczenia. Milczenie staje się słowem, na które człowiek odpowiada swoim zawierzeniem.

14. Najbardziej czytelnym znakiem istnienia i mowy Boga jest człowiek – modlący się, czyniący dobro, miłujący. Jego oblicz staje się ikoną Boga.

15. Kto wynosi rozum ludzki do rangi jedynego źródła poznania, ten sam otwiera sobie drogę do negacji Boga w sferze własnych pojęć i wyobrażeń. Nie jest w stanie dowieść, że Bóg nie istnieje. Podtrzymuje swoje negatywne przeświadczenie w sferze myśli i pojęć, równocześnie jednak przestaje odczuwać potrzebę Boga w swojej własnej egzystencji.

Niereligijność staje się w ten sposób zastępczą formą religii. Nie jest to postawa łatwa.

Konsekwencje religii strachu

16. Przeświadczenie człowieka niewierzącego podpowiada mu, że istnienie Boga stanowiłoby zagrożenie dla wolności człowieka. Albo człowiek – albo Bóg.

17. Wielowiekowa mądrość chrześcijaństwa głosi, że obdarzając człowieka wolnością, Bóg dobrowolnie ogranicza swoją własną moc. Człowiek może się przeciwstawić Bogu i uznać Go za swojego przeciwnika.

Dlatego właśnie umarł Chrystus, Jego śmierć mówi o bezbronności Boga wobec wolności człowieka. Za tę cenę Bóg gotów jest zdobyć ludzką wolność i przyjaźń.

Jednym z pilnych zadań myśli chrześcijańskiej jest korygowanie wyobrażeń o Bogu dyktowanych teologią winy, odrzucenia i strachu.

18. Chrześcijanin jest przekonany o istnieniu grzechu. Wciąż doświadczamy jego obecności w nas samych. Wyolbrzymianie rzeczywistości grzechu i winy może jednak przesłonić wiarę w przebaczenie i miłosierdzie Boga.

Bóg, którego negują ateiści, jest często Bogiem błędnych wyobrażeń i obrazów rozpowszechnianych w myśleniu ludzi wierzących.

Milczenie Wielkiej Soboty

19. Myśl chrześcijańska coraz bardziej skłania się ku wizji Boga współcierpiącego ze swoimi stworzeniami. Jest to Bóg wyrzekający się swej wszechmocy, ale nigdy nie rezygnujący z przeobrażenia wolności człowieka przez miłość, gdyż tylko ona ma moc perswazji i pociągania ku sobie.

20. Mówi o tym prawda o zstąpieniu Chrystusa do Otchłani. Trzeba to rozumieć w sensie egzystencjalnym jako zstąpienie do infernalnych wymiarów ludzkiego istnienia. Człowiek pogrążony w głębi niewiary i samotności może również i w takim stanie odkryć obecność Chrystusa uniżonego i ukrzyżowanego.

Trzeba Go przywołać krzykiem o ratunek, choćby miał on tylko postać samego westchnienia i pragnienia wyzwolenia.

21. Orędzie o Chrystusie zstępującym w samotność ludzkiej otchłani stanowi dzisiaj najbardziej wiarygodny sposób głoszenia zapomnianej prawdy o Bogu docierającym do najbardziej mrocznych tajników ludzkiej wolności.

Jest to tajemnica solidarności z tymi, którzy zamknęli się w piekle negacji, ateizmu, sami siebie skazując na oddalenie od Boga.

22. Chrystus potrafi przezwyciężyć samotność ludzkiego infernum nie naruszając jego wolności. Przychodzi, aby wolność tę uzdrowić i przeobrazić, nie niszcząc jej i nie zadając gwałtu.

23. Tajemnica wielkosobotniego milczenia Boga okazuje się w ten sposób znakiem najpiękniejszej nadziei – nadziei na wyzwolenie człowieka od ostatecznej pokusy istnienia bez Boga.

[1] Bibliografia: Hryniewicz, Tajemnica milczenia Boga, Znak nr 2/1995.

[2] Norwid, Laur dojrzały.