Uczestnictwo

Scenariusz spotkania dla uczniów szkoły średniej, studentów lub osób dorosłych.

Czas trwania: 60 minut.

Cele dydaktyczne: uczestnik spotkania rozumie, na czym polega udział w wyborach jako wyraz troski o dobro wspólne, potrafi ją scharakteryzować; wie, jakimi kryteriami kierować się w wyborach oraz zna nauczanie Kościoła w tym temacie.

Środki dydaktyczne: małe kartki z bloczku, przybory do pisania, dwa modele urny do głosowania (mogą być zrobione z kartonu lub starych pudełek), szablon tarczy strzeleckiej z 10 polami do wpisu, papierowa taśma klejąca (tzw. lakiernicza), materiały na temat partii przygotowane przez uczestników lub komputer z dostępem do internetu, kilka prostych kapeluszy z kolorowego papieru.

Spotkanie składa się z 3 modułów. Każdy z nich posiada:

• wstęp – jest to wprowadzenie uczestników spotkania w klimat i tematykę każdej części oraz przedstawienie problemu, nad którym będziemy pracować,
• aktywizację – uczestnicy pracują indywidualnie lub w grupach, a następnie prezentują na forum efekty pracy, prowadzący w tym czasie rozdaje potrzebne materiały, pilnuje czas potrzebny do wykonania ćwiczenia, wyjaśnia ewentualne trudności oraz zachęca do aktywności,
• puentę – prowadzący wyjaśnia sens ćwiczenia, nawiązuje do efektów pracy oraz odpowiada ze swojej strony na postawiony problem.

1. Głosować czy nie?

WSTĘP

Powitaj wszystkich uczestników, sprawdź, czy każdy ma dla siebie miejsce i czy masz kontakt wzrokowy ze wszystkimi osobami. W kilku zdaniach przedstaw tematykę zajęć.

Wprowadzając w pierwszą część spotkania powiedz: „Co kilka lat przeżywamy wybory do władz różnego szczebla i różnego rodzaju. Przygotowuje je kampania przedwyborcza, w czasie której mamy możliwość zapoznać się z kandydatami, poznać ich programy, obietnice, zorientować się w ich kompetencjach. Z TV, plakatów, ulotek, ogłoszeń spoglądają na nas twarze kandydatów i zachęcają: GŁOSUJ NA MNIE!

            Lecz w pewnym momencie zwykły człowiek skołowany nadmiarem takich zachęt, rozczarowany np. rządami poprzedniej ekipy, przygnębiony osobistymi kłopotami, zniechęcony informacjami o kolejnych przejawach korupcji i niekompetencji, może powiedzieć: >Po co iść na wybory? Czy to coś zmieni? Czy to coś da? Po co się tym w ogóle interesować? Od polityki lepiej trzymać się z daleka!<

Zastanówmy się zatem przez chwilę nad następującym problemem – co sprawia, że człowiek chętnie idzie wziąć udział w głosowaniu? Co sprawia, że z tego prawa rezygnuje?”

AKTYWIZACJA

Pokaż teraz uczestnikom dwie urny do głosowania i powiedz: „Pomoże nam w tym nasze głosowanie. Pracujemy indywidualnie. Mamy dwie urny – do jednej będziemy wrzucać kartki z wypisanymi przez nas argumentami za tym, że warto głosować. Do drugiej – kartki z argumentami za tym, że głosować nie warto. Argumenty mają ukazywać poglądy współczesnych ludzi – ich przekonania i postawy”. Rozdaj uczestnikom kartki z bloczku w dowolnej ilości oraz przybory do pisania. Czas na wykonanie ćwiczenia: 8 minut.

Następnie wysypujemy kartki z urn na stół i układamy w grupy wg podobieństwa i analizujemy treść – czego dotyczą zarzuty? co człowieka najbardziej może zniechęcić do głosowania? jakie są dobre strony głosowania? co przez nie można wyrazić? Czego dotyczą zarzuty – ludzkich wad i słabości, czy niedoskonałości prawnych i systemowych?[1]

Potem trzeba kartki ZA i PRZECIW przykleić na osobnych arkuszach papieru i umieścić w widocznym miejscu, aby można się było potem do nich odwołać.

PUENTA

Puentując tę część zajęć powiedz: „Głosowanie w wyborach jest pośrednią formą uczestniczenia w podejmowaniu najważniejszych decyzji społecznych dotyczących dobra wspólnego. W tym przypadku wspólnym dobrem jest kształt prawa rządzącego życiem społecznym, oraz dobór osób które będą to prawo wykonywały, a nadto reprezentowały społeczeństwo w stosunkach międzynarodowych. Od tego jakie w danym państwie obowiązuje prawo i jakie osoby reprezentują społeczeństwo zależą  ważne aspekty życia wspólnotowego. Decydują one o tym, czy życie w danym państwie będzie bardziej godne człowieka, czy w danej wspólnocie będzie więcej lub mnie osób żyjących szczęśliwie.

Dobro wspólne pociąga za sobą obowiązki, których  fundamentem jest przykazanie miłość bliźniego. Głosowanie w wyborach jest wyrazem pieczy nad dobrem wspólnym – czyli jakością życia w moim państwie. Skoro od mojej troski o dobro wspólne zależy szczęście drugiego człowieka, moim obowiązkiem wynikającym z przykazania miłość bliźniego jest troska o to dobro wspólne. Oznacza to więc obowiązek głosowania w wyborach do wszelkich ciał przedstawicielskich – od samorządów zawodowych, przez samorząd terytorialny, aż po parlament i urząd prezydenta”.

2. Kryteria wyboru

WSTĘP

Zapraszając do dalszej części spotkania powiedz: „Wymieniliśmy i analizowaliśmy argumenty ZA i PRZECIW udziału w głosowaniu. Dotyczą one różnej materii. Wiemy jednak, że tak naprawdę człowiek oddaje głos na człowieka. I potem ma prawo rozliczyć jego zaangażowanie i działalność, krytykować i chwalić. I naturalnie mieć obopólną satysfakcję, gdy wybrany człowiek spełni pokładane w nim oczekiwania dla własnego zadowolenia i dobra społeczności, która go wybrała!”

AKTYWIZACJA

Powiedz następnie: „zastanówmy się nad sprawą następującą – skoro oddaję głos na konkretnego człowieka, to jakimi cechami musi się on charakteryzować, abym widząc jego działalność, mógł powiedzieć: >to był strzał w dziesiątkę!<

Podziel uczestników na grupy i każdej grupie rozdaj szablon tarczy strzeleckiej. Wyjaśnij zadanie: „W pola tarczy należy hasłami wpisać cechy, jakimi będzie charakteryzował się kandydat startujący w wyborach, któremu będę w stanie zaufać i na którego oddam swój głos?” Czas na wykonanie ćwiczenia: 10 minut.

Prezentacja na forum – jedna z osób w grupie odczytuje wypisane cechy.

PUENTA

Puentując kolejną część zajęć powiedz: „Natura rzeczywistości społecznej skażonej grzechem pierworodnym sprawia, że nawet najlepszych idei nie da się zrealizować szybko, w pełni i perfekcyjnie. Także politycy, którzy podejmują się ulepszania reguł życia społecznego, dalecy są od ideału. Dlatego dokonując wyboru opcji politycznej należy brać pod uwagę realne możliwości, a nie oczekiwać na pojawienie się idealnego kandydata. W życiu politycznym kompromis jest cnotą. W każdym przypadku należy dokonywać bilansu zalet i wad kandydata i wybierać możliwie najlepszego.

Natomiast abnegacja i pasywność wynikająca z faktu, że rzeczywistość – kandydaci, partie polityczne – nie dorastają do moich oczekiwań jest czymś moralnie złym. W takim wypadku powstrzymanie się od udziału w wyborach z reguły powoduje, iż wybrani zostają kandydaci najgorsi z możliwych.

Doświadczenie pokazuje, że owi bezkompromisowi politycy, którzy zapowiadają radykalną naprawę rzeczywistości w krótkim terminie, obiecując stworzenie idealnego świata z reguły okazują się niekompetentnym demagogami. Zwłaszcza okres kampanii wyborczej sprzyja składaniu przez polityków obietnic bez pokrycia. Dlatego człowiek chcący odpowiedzialnie podchodzić do obowiązku udziału w wyborach, zasadniczego wyboru opcji politycznej winien dokonywać raczej poza okresem kampanii wyborczej. Kierować należy się przede wszystkim osobistą uczciwością kandydata, jego dotychczasowymi osiągnięciami i kompetencją aniżeli słownymi deklaracjami”.

3. Partie „chrześcijańskie”?

WSTĘP

Przechodząc do ostatniej części spotkania powiedz: „Są partie lub stowarzyszenia, które w swoich programach, wypowiedziach czy ideologii nawiązują do wartości chrześcijańskich, do nauki społecznej Kościoła. Zaprezentujmy sobie teraz krótko kilka takich propozycji”.

Uczestnicy w skrócie prezentują poglądy partii.[2] Prezentacja powinna być atrakcyjna – uczestnicy mogą na chwilę wejść w rolę polityków, których poglądy będą przedstawiać. Nietrudno domyślić się, że warto tu zaangażować emocje, cały warsztat polityka, różne chwyty i sposoby przekonywania słuchaczy. Wystąpienia i prezentacje nagradzamy oklaskami.

AKTYWIZACJA

Po zakończeniu prezentacji powiedz: „Nietrudno dojść do wniosku, że chrześcijanin, który udaje się na głosowanie nie ma innego wyjścia, jak tylko odnaleźć na liście kandydatów z partii „chrześcijańskiej” i oddać na nich głos. Czy tak jest naprawdę? Porozmawiajmy o tym przez kilka minut z pomocą naszych kolorowych kapeluszy”.

Pokaż uczestnikom kapelusze wykonane z kolorowego papieru i wyjaśnij zasady ich stosowania oraz zasady dyskusji: „Wymieńmy nasze poglądy na temat: czy chrześcijanin musi głosować na partie, które odwołują się w nazwie lub swoim programie do wartości chrześcijańskich?” Osoba, która zabiera głos, zakłada na głowę kapelusz w określonym kolorze, który będzie jednocześnie wyrażał, w jakim tonie będzie jej wypowiedź. I tak: kapelusz biały – fakty, kapelusz żółty – pozytywy, kapelusz zielony – marzenia, kapelusz czerwony – emocje, kapelusz czarny – krytyka”. Poproś uczestników, aby usiedli w kręgu, w środku połóż kapelusze. Pamiętaj, aby była osoba, która prowadzi dyskusję i udziela głosu, pilnuje czas i na końcu zamknie dyskusję.

PUENTA

Puentując tę część spotkania powiedz: „Chrześcijanin nie musi głosować na partie, nazywające się chrześcijańskimi. Chrześcijanin ma natomiast obowiązek głosować na te partie i tych kandydatów, których działania najpełniej odpowiadają nauczaniu społecznemu Kościoła. Przy czym nie chodzi tu o słowne deklaracje, które bywają po prostu próbą instrumentalnego podpierania się autorytetem Kościoła przez niektóre ugrupowania polityczne.

            Należy także pamiętać, że oprócz zgodności z ogólnymi wskazaniami nauczania społecznego Kościoła decydujące znaczenie ma uczciwość i kompetencja poszczególnych kandydatów.

„Kościół nie proponuje żadnych modeli. Realne i naprawdę skuteczne modele mogą się zrodzić jedynie w ramach różnych historycznych sytuacji, dzięki wysiłkowi tych wszystkich, którzy w sposób odpowiedzialny podejmują konkretne problemy we wszystkich ich aspektach, społecznych gospodarczych, politycznych i kulturalnych, zazębiających się ze sobą. Temu wysiłkowi Kościół ofiarowuje, jako niezbędną ideę przewodnią, swoją naukę społeczną”(C.A. 43).

Podziękuj uczestnikom za spotkanie i aktywność. Pamiętaj, aby mieć czas na posprzątanie pomieszczenia, poproś o pomoc chętne osoby. Zostaw salę w takim stanie, w jakim sam chciałbyś ją zastać.

[1] Podaję tu tylko kilka przykładowych kryteriów. Można naturalnie wymyślić inne.

[2] Warto wcześniej poprosić o przygotowanie wypowiedzi. Ewentualnie można skorzystać z dostępu do internetu, aby przejrzeć strony www. Można oprzeć się w tej części spotkania na wiedzy uczestników, lepiej jednak mieć w ręce argumenty w postaci programów, ulotek, wypowiedzi.