Moralność – nie dla idiotów!

Scenariusz spotkania lub katechezy dla młodzieży z gimnazjum lub średniej szkoły. Czas trwania 45 – 60 minut. Środki dydaktyczne: przybory do pisania, przybory do malowania (opcja – klej i stare gazety), duże arkusze papieru, ulotka reklamowa Media Markt.

1. Dlaczego nie?

WSTĘP

Przed rozpoczęciem spotkania sprawdź, czy każdy ma miejsce do siedzenia. Zastanów się, jak zagospodarować przestrzeń sali w zależności od ilości osób. Włącz cichą i spokojną muzykę, aby wprowadzić miły nastrój.

Rozpoczynając spotkanie powiedz: W mediach trwa teraz promocja sklepów Media Markt. Jest dość kontrowersyjna. Pokazuje bowiem zachowania ludzi, które uznajemy wprost za idiotyczne. Kampania niesie z sobą przesłanie: w naszych sklepach kupują mądrzy ludzie… Oczywiście pojawia się wtedy w głowie odbiorcy pytanie: gdzie ja kupuję? Skoro nie w Media Markt, to czy także jestem idiotą? Dlaczego właśnie tam kupują mądrzy ludzie?… Zainteresowanie reklamą sprawi, że człowiek w końcu trafi do sklepu i być może coś w nim kupi. A przecież o to właśnie chodzi handlowcom.

            Dzisiejsze spotkanie poświęcone będzie życiu moralnemu człowieka. Ośmieliłem się wykorzystać w nim wspomnianą reklamę Media Markt. Mam wrażenie, że tak jak kupowanie w MM, także moralność zdecydowanie nie jest przeznaczona dla… idiotów!

AKTYWIZACJA

Pokaż ulotkę przygotowana do pracy w grupach i wyjaśnij zadanie do wykonania: Zastanawiamy się w grupach nad odpowiedzią na pytania: dlaczego do tego, aby żyć moralnie dobrze potrzeba mądrości? Na jakich podstawach opiera się przekonanie, że moralność nie jest dla idiotów?

Podziel uczestników na kilkuosobowe grupy. Rozdaj przybory do pisania oraz ulotki. Wyjaśnij jeszcze raz zadanie wykonania i określ czas na nie potrzebny. W razie potrzeby pomóż lub coś wyjaśnij uczestnikom.

Po zakończeniu pracy poproś, aby przedstawiciele każdej z grup odczytali swoje spostrzeżenia. Możesz zadać kilka dodatkowych pytań, aby rozkręcić dyskusję w tym momencie.

PUENTA

Jako puentę przytocz treść KKK.

KKK 1749 Wolność czyni człowieka podmiotem moralnym. Gdy człowiek działa w sposób świadomy, jest – jeśli tak można powiedzieć – ojcem własnych czynów. Czyny ludzkie, to znaczy czyny wybrane w sposób wolny na podstawie sądu

sumienia, mogą być kwalifikowane moralnie. Są dobre albo złe.

KKK 1750 Moralność czynów ludzkich zależy od:

• – wybranego przedmiotu;
• – zamierzonego celu, czyli od intencji;
• – okoliczności działania.

Przedmiot, intencja i okoliczności stanowią „źródła”, czyli elementy konstytutywne moralności czynów ludzkich.

KKK 1751 Wybranym przedmiotem jest dobro, do którego wola kieruje się w sposób dobrowolny. Stanowi on materię czynu ludzkiego. Wybrany przedmiot określa moralnie akt woli, o ile rozum uznaje go i ocenia jako zgodny lub racjonalny porządek dobra i zła, poświadczany przez sumienie.

2. Chciałem dobrze…

WSTĘP

We wstęp do następnej części spotkania wpleć treść z KKK:

KKK 1752 W odróżnieniu od przedmiotu, po stronie podmiotu działającego znajduje się jego intencja. Intencja jest istotnym elementem w wartościowaniu moralnym działania, ponieważ sytuuje się w wolitywnym źródle działania i określa je przez cel. Cel jest pierwszym elementem intencji i wskazuje na zamierzony kres działania. Intencja jest zwróceniem się woli do celu; dotyczy ona kresu działania. Jest ukierunkowaniem na przewidywane dobro podejmowanego działania. Nie ogranicza się do ukierunkowania naszych poszczególnych działań, ale może porządkować pod kątem tego samego celu wiele działań. Może ukierunkować całe życie na cel ostateczny. Na przykład wyświadczona przysługa ma na celu pomoc bliźniemu, ale jednocześnie może być inspirowana miłością Boga jako celu ostatecznego wszystkich naszych działań. To samo działanie może być inspirowane wieloma intencjami, np. wyświadczenie przysługi, by zyskać przychylność lub by się nim chełpić.

AKTYWIZACJA

Pracujemy w tych samych grupach. Przedstaw zadanie do wykonania: Zastanówcie się i porozmawiajcie w grupach o takich sytuacjach z życia, kiedy człowiek ma naprawdę dobry cel, ale używa do jego osiągnięcia niegodziwych środków. Jaką wartość ma takie postępowanie? Jak je oceniamy?

Określ czas na dyskusję w grupach oraz na prezentację jej rezultatów. Słuchaj uważnie tego, co uczestnicy będą mówili, a potem pytaj, drąż i prowokuj…

PUENTA

W puentę wpleć treść KKK

KKK 1753 Dobra intencja (np. pomoc bliźniemu) nie czyni ani dobrym, ani słusznym zachowania, które samo w sobie jest nieuporządkowane (jak kłamstwo czy oszczerstwo). Cel nie uświęca środków. Nie można więc usprawiedliwić skazania niewinnego jako uprawnionego środka dla ratowania narodu. Przeciwnie, dodatkowa zła intencja (jak próżna chwała) czyni złym czyn, który sam z siebie może być dobry (np. jałmużna).

KKK 1754 Okoliczności, a w tym także konsekwencje, są drugorzędnymi elementami czynu moralnego. Przyczyniają się one do powiększenia lub zmniejszenia dobra lub zła moralnego czynów ludzkich (np. wysokość skradzionej kwoty). Mogą one również zmniejszyć lub zwiększyć odpowiedzialność sprawcy (np. działanie ze strachu przed śmiercią). Okoliczności nie mogą same z siebie zmienić jakości moralnej samych czynów; nie mogą uczynić ani dobrym, ani słusznym tego działania, które jest samo w sobie złe.

3. Duch wolności

WSTĘP

Rozpoczynając trzecią część spotkania przekaż treści z KKK:

KKK 1741 Przez swój chwalebny Krzyż Chrystus wysłużył zbawienie wszystkim ludziom. Wybawił ich z grzechu, który trzymał ich w niewoli; „Ku wolności wyswobodził nas Chrystus” (Ga 5, 1). W Nim uczestniczymy w prawdzie, która czyni nas wolnymi.

Został nam dany Duch Święty – jak naucza Apostoł – „gdzie jest Duch… tam wolność” (2 Kor 3,17). Już teraz chlubimy się „wolnością… dzieci Bożych” (Rz 8, 21).

AKTYWIZACJA

Pracujemy w grupach.  Przedstaw zadanie do wykonania: Skoro chlubimy się tą wolnością, to spróbujmy ją teraz… namalować! Rozdaj przybory i papier. Określ czas na wykonanie zadania oraz posprzątanie pomieszczenia. Po zakończeniu pracy – prezentacja.          Prezentacja prac niech będzie odgadywaniem intencji twórców, poszukiwaniem tego, co chcieli wyrazić swoimi dziełami, dzieleniem się emocjami i odkryciami. Może zakończyć się dyskusją na temat wolności chrześcijańskiej, zwłaszcza w kontekście wcześniejszych wypowiedzi, które padły w trakcie spotkania.

PUENTA

W puentę na zakończenie trzeciej części spotkania wpleć poniższe treści z KKK:

KKK 1742 Wolność i łaska. Łaska Chrystusa w żadnym wypadku nie narusza naszej wolności, gdy odpowiada ona zmysłowi prawdy i dobra, jaki Bóg złożył w sercu człowieka. Przeciwnie, doświadczenie chrześcijańskie, zwłaszcza doświadczenie modlitwy, świadczy o tym, że im bardziej jesteśmy ulegli wobec poruszeń łaski, tym bardziej wzrasta nasza wewnętrzna wolność i nasza pewność zarówno wobec trudności, jak wobec nacisków i przymusu ze strony świata zewnętrznego.

Przez działanie łaski Duch Święty wychowuje nas do wolności duchowej, by uczynić nas wolnymi współpracownikami swego dzieła w Kościele i w świecie: „Wszechmogący i miłosierny Boże, oddal od nas łaskawie wszelkie przeciwności, abyśmy wolni od niebezpieczeństw duszy i ciała, mogli swobodnie pełnić Twoją służbę”.