Kodeks Hammurabiego

Kodeks Hammurabiego to trzeci najstarszy kodeks świata i najstarszy znany w zasadzie w całości. Powstał około 1792-1750 r. p.n.e., czyli za panowania babilońskiego króla Hammurabiego. Na Kodeks składały się 282 artykuły, prolog i epilog.

Kodeks miał na celu unifikację i systematyzację obowiązującego prawa. Zawierał przepisy prawa karnego, prywatnego (gł. rzeczowego i małżeńskiego) oraz procesowego. Miał charakter kazuistyczny (kazuistyczny – metoda formułowania przepisów, oparta bardziej na przewidywaniu szczegółowych wypadków niż na wytyczaniu ogólnych zasad). System kar był oparty na zasadzie talionu oraz na tzw. karach odzwierciedlających (np. synowi, który uderzył ojca, odcinano rękę).

Kodeks znamy z tekstu wyrytego na tzw. steli Hammurabiego, odnalezionej przez francuską misję archeologiczną na przełomie lat 1901/1902 w Suzie.

Główne hasło kodeksu to: oko za oko, ząb za ząb. Wydawałoby się, że każdy człowiek podlega jednakowemu prawu. W praktyce jednak było inaczej. O wielkości kary decydowała przynależność do stanu (społeczeństwo było podzielone na trzy grupy – możnych, lud i niewolników). Jeśli np. niewolnik wydłubał oko komuś „wyżej postawionemu” – jemu także wydłubano oko. Natomiast jeśli ktoś „wyżej postawiony” wydłubał oko niewolnikowi musiał tylko zapłacić jakąś kwotę.

Połowa spisanych w Kodeksie praw dotyczyła kwestii majątkowych i ich ochrony oraz spraw rodzinnych (np. dziedziczenia majątku). Zawierał także podstawowe ceny towarów i usług. Hammurabi kazał wypisać swe prawa na wysokim, ponad dwumetrowym, kamiennym słupie (stela) i ustawić go w największej świątyni w mieście Babilonie. U szczytu słupa wyrzeźbiono postać króla, stojącego przed jednym z bogów czczonych w całej Mezopotamii – Szamasza, który wręcza mu insygnia władzy. W ten sposób Hammurabi przypomniał wszystkim, ze prawa przez niego ułożone pochodzą od boga i nie wolno ich naruszać, gdyż obrażony bóg ukaże osobiście winowajcę. Tego prawa używali Sumerowie.

[edytuj]

Fragmenty Kodeksu

• 3: Jeśli obywatel wystąpił, w sprawie z fałszywym zeznaniem a prawdziwości słów, które wypowiedział, nie dowiódł, jeżeli jest to sprawa gardłowa, człowiek ten zostanie zabity.
• 4: Jeśli wystąpił z zeznaniem dotyczącym zboża lub pieniędzy, poniesie karę tej oprawy,
• 8: Jeśli obywatel ukradł albo byka, albo owcę, albo osła, albo wieprza, albo łódź czy jest to (mienie) boże, czy jest to (mienie) pałacu, zapłaci trzydziestokrotną (wartość) rzeczy; jeśli jest to (mienie) poddanego pałacu, zapłaci dziesięciokrotną (wartość) tego; jeśli złodziej nie ma co dać, zostanie zabity.
• 16: Jeśli obywatel ukrył w swoim, domu albo niewolnika, albo niewolnicę zbiegłych z pałacu, albo od poddanego pałacu, a na wezwanie herolda nie wyda ich, ten właściciel domu zostanie zabity.
• 35; Jeśli obywatel kupił z ręki żołnierza nierogaciznę lub bydło rogate, które król dał żołnierzowi, straci swe pieniądze.
• 36: Pole, ogród lub dom żołnierza, lub dzierżawcy nie mogą być sprzedane.
• 37: Jeśli obywatel kupił pole, ogród lub dom należący do żołnierza albo dzierżawcy, jego tabliczka zostanie złamana i straci swe pieniądze: pole, ogród lub dom powrócą do ich właścicieli.
• 38: Żołnierz lub dzierżawca nie zapisze (nic) ze swego służbowego pola, ogrodu, lub domu swej małżonce albo swej córce, ani za dług nie odda.
• 39: Z pola, ogrodu lub domu., które nabył w drodze kupna, może swej małżonce albo swej córce (coś) zapisać lub oddać za dług.
• 170: Jeśli obywatelowi jego małżonka urodziła dzieci i jego niewolnica urodziła (mu) dzieci, (a) ojciec powie za swego życia do dzieci, które urodziła mu niewolnica „(Jesteście) moimi dziećmi” i zrówna je z dziećmi małżonki, (to) potem, gdy ojciec pójdzie za losem (to jest umrze), dzieci małżonki i dzieci niewolnicy podzielą się po równo majątkiem domu ojca; syn pierworodny, syn małżonki, wybierze i weźmie (swoją) część.
• 196: Jeśli obywatel wybił oko jednemu z obywateli, należy wybić jego oko.
• 197: Jeśli złamał kość obywatela, należy złamać jego kość.
• 198: Jeśli wybił oko poddanego pałacu lub złamał kość poddanemu pałacu, zapłaci jedną minę srebra.
• 199: Jeśli wybił oko niewolnika obywatela lub złamał kość niewolnika obywatela, zapłaci połowę jego ceny kupna.
• 200: Jeśli wybił obywatel ząb obywatela równego sobie, należy wybić jego ząb.
• 201: Jeśli wybił ząb poddanego pałacu, zapłaci jedną trzecią miny srebra.
• 202: Jeśli obywatel uderzy; w twarz obywatela, godniejszego niż on, zostanie na zgromadzeniu uderzony 60 razy bykowcem.
• 203: Jeśli obywatel uderzył w twarz obywatela równego sobie, zapłaci l minę srebra.
• 204: Jeśli poddany pałacu uderzy w twarz poddanego pałacu, zapłaci 10 szekli srebra.
• 205: Jeśli niewolnik obywatela uderzy w twarz jednego z obywateli, należy obciąć jego ucho.
• 206: Jeśli obywatel uderzył podczas bójki obywatela i zadał mu ranę, obywatel ten przysięgnie: „Umyślnie go nie uderzyłem” i opłaci lekarza.
• 227: Jeśli obywatel oszuka golibrodę i ten zgoli znak niewolniczy niewolnikowi nie należącemu do niego, należy obywatela zabić i przy bramie jego zakopać, golibroda zaś przysięgnie; „Nie zgoliłem świadomie” (i) zostanie zwolniony.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kodeks_Hammurabiego