Uchodźcy wśród nas
1. Herod – portret pamięciowy
WSTĘP
Prowadzący pyta klasę: Jakie pierwsze skojarzenia przychodzą nam do głowy na dźwięk imienia HEROD?… Lubimy Heroda? Czy jego imię wymawiamy z szacunkiem, radością? Czego jest znakiem imię tego władcy?
AKTYWIZACJA
WERSJA 1
Uczniowie wypowiadają się na ten temat, jedna osoba na tablicy pisze hasło HEROD i pod nim zapisuje wypowiedziane skojarzenia, wrażenia na jego temat.
WERSJA 2
Uczniowie pracują w 5 grupach, każda z grup otrzymuje jedną literkę z jego imienia, w literę tę wpisują wszystkie skojarzenia z tym imieniem.
Prezentacja na forum klasy, odczytanie skojarzeń i umieszczenie imienia Heroda na tablicy (można je przykleić taśmą lub przymocować magnesem). W razie trudności prowadzący podpowiada uczniom treść biblijnej opowieści o królu Herodzie.
PUENTA
To zdumiewające, ale najpierw trzeba powiedzieć o Herodzie, że był człowiekiem bardzo wierzącym. Dlaczego? Oto kiedy Trzej Mędrcy przybywają ze Wschodu, wiedzeni światłem gwiazdy, naturalnie przybyli na królewski dwór, aby zapytać, gdzie jest nowo narodzony król żydowski? Herod zwołał uczonych w Piśmie, wierzył w Pisma proroków. Uczeni przypomnieli przepowiednie proroków. Król ma przyjść na świat w Betlejem, tam więc Herod skierował Mędrców.
Mędrcy udali się do Betlejem, spotkali Świętą Rodzinę, na natchnieniem anioła do swojej ojczyzny udali się inną drogą, nie odwiedzając już Heroda.
Ten wpadł we wściekłość, wysłał swoich żołnierzy, aby zamordowali dzieci w Betlejem i okolicy… żołnierze rozkaz wykonali…
Szczęście w nieszczęściu… Rodzina była już wtedy daleko… uciekli nocą przed niebezpieczeństwem…
2. Egipt i okolice
WSTĘP
Herod bał się, że mały Jezus, zapowiadany król Izraela, odbierze mu władzę i panowanie. Sam Herod był marną marionetką w rękach Rzymian, ale uznawał to jako całkiem dobry pomysł na życie. I z władzą nie chciał się rozstawać.
AKTYWIZACJA
WERSJA 1
Uczniowie pracują w grupach, każda otrzymuje formularz (w załączeniu na końcu), na formularzu uczniowie piszą odpowiedź na pytanie. Prezentacja na forum przez odczytanie przez przedstawiciela grupy.
WERSJA 2
Uczniowie pracują w grupach, metoda pracy: 2-4-8.[1] Najpierw praca w parach, każda z nich otrzymuje fragment z Ewangelii wg św. Mateusza oraz 5 kartek z bloczku. Następnie pary łączą się w czwórki i porównują swoje osiągnięcia, następnie czwórki łączą się w ósemki, chwilę rozmawiając i porównując wypisane hasła.
Zadaniem uczniów jest wypisanie na kartkach hasłami: co czuje Józef, Maryja, Jezus uciekając w nocy przed zemstą Heroda. Na zakończenie metodą słoneczka prezentujemy wypisane hasła. Można je ułożyć na podłodze lub przykleić na arkuszu papieru.
PUENTA
W sytuacji Świętej Rodziny uczucia niepokoju, nastrój dramatu jest zrozumiały. Ich sygnałem jest owa NOC, w której rozgrywa się scena ucieczki. Święty Hieronim komentował ten fragment Ewangelii w sposób następujący: „W nocy i ciemnościach bierze Józef Dziecię i Jego Matkę, aby uciec do Egiptu. Kiedy zaś wraca do Judei, nie wspomniano w Ewangelii, żeby działo się to w nocy lub w ciemnościach”.[2]
Noc zapanowała najpierw w sercu Heroda, noc zazdrości i niepokoju. Potem noc ogarnęła jego decyzję o zagładzie Jezusa, jeśli się to nie udało, noc zapadła nad nieszczęsnymi dziećmi, zamordowanymi przez siepaczy i nad ich rodzinami. Noc zapadła nad całą tamtą krainą pogrążoną w końcu w żałobie…
Można powiedzieć, że w pewnym sensie źródłem ciemności i nocy jest szaleńcza i zazdrosna chęć władzy i panowania, decydowania o losach narodu, o życiu i śmierci nawet najbardziej niewinnych dzieci…
Przykłady tego szaleństwa możemy dostrzec również w naszych czasach. Niosą nieszczęście i ból wielu narodom. Noc pojawia się w sercach ludzi żądnych władzy i panowania za wszelką cenę.
Skutki tego ukazuje mapa zamieszczona w najnowszym numerze czasopisma NATIONAL GEOGRAPHIC nr 3/2000.
3. Drobiazgi i wartości
WSTĘP
Mamy w domu wiele różnych przedmiotów, posiadają różną wartość w różnych sytuacjach. Np. stara, ukochana zabawka będzie dla dziecka większą wartością niż cokolwiek innego…
AKTYWIZACJA
Wyobraźmy sobie sytuację następującą: do twojego domu wchodzą obcy żołnierze i dają rozkaz: masz pięć minut na spakowanie się do małego plecaka. Co w takiej sytuacji zabierzesz ze sobą???
Prowadzący zadaje to pytanie przypadkowym uczniom. W tym momencie jest czas na rozmowę, uczniowie się wypowiadają.
PUENTA
W sytuacji granicznej, szczególnie dramatycznej, przedmioty doświadczają przewartościowania. Innej wartości nabierają pieniądze (mogą stanowić furtkę do życia), innej wartości nabierają pamiątki, zdjęcia, ulubione przedmioty (dodają otuchy w trudnej chwili).
Przedmioty przekładają się wtedy na wartości.
4a. Budujemy dom
WSTĘP
Herodowe szaleństwo to choroba, która atakuje ludzi również dzisiaj. Przejawia się nie tylko chęcią władzy – ta odmiana „wirusa” dosięga niewielu. Jest jednak coś dużo gorszego – wrogość wobec każdego, kto jest inny, obcy lub za takiego jest postrzegany.
Nie chodzi już o władzę, królowanie, panowanie… chodzi o naszą relację do tych, którzy uciekają przed tyranem, aby na naszej ziemi znaleźć spokój i zadomowić się, licząc na spokój i tolerancję. Mamy w tym temacie jeszcze sporo do zrobienia.
Jesteśmy w stanie podzielić się z innymi naszymi wartościami?
Uchodźca to człowiek bezdomny. Człowiek bezdomny jest jak roślina bez korzeni, bez możliwości życia. Dom sprawia, że człowiek czuje się bezpiecznie i czuje się „u siebie”. Oczywiście dom – nie tylko jako ściany i dach, ale jako świat pewnych wartości…
AKTYWIZACJA
Wybudujmy zatem dom dla uchodźcy. Dom – to coś więcej niż cztery ściany i dach nad głową. Dom buduje się z wartości.
Uczniowie pracują w grupach 4-5 osobowych. Prowadzący rozdaje duże arkusze papieru, uczniowie rysują na nich schematycznie dom, na każdej jego części wypisują wartość, którą ta część będzie symbolizować, np. fundament – tolerancja, ściany – szacunek, dach – bezpieczeństwo.
Prezentacja metodą karuzeli – podajemy sobie rysunki z grupy do grupy, czytamy i uważnie oglądamy. Na końcu można je przykleić na ścianie w formie gazetki.
PUENTA
Dać komuś dom, to nie tylko pozwolić gdzieś zamieszkać… dać komuś dom, to znaczy zaprosić do wspólnego życia, dzielenia dostatku i niedostatku. To również wspomnienie przykazanie zawarte w Dekalogu: „Nie będziesz gnębił i nie będziesz uciskał cudzoziemców, bo wy sami byliście cudzoziemcami w ziemi egipskiej” (Wj 22,20).
4b. Wyciągnięta dłoń
WSTĘP
Znak graficzny, symbol, napis jest znakiem solidarności z Innymi, ich akceptacji i zaufania. Jest jednak cokolwiek anonimowy, w związku z tym warto zastanowić się nad konkretem wyrażonym przez człowieka.
Jednym z najważniejszych konkretów jest dłoń wyciągnięta w geście pomocy.
AKTYWIZACJA
Uczniowie pracują w grupach. Grupy są podzielone na 2 zestawy: uchodźca i pomocnik.
Na kartce jedna osoba odrysowuje zarys dłoni. Zadaniem jest wpisanie na palcach to, czego człowiek – uchodźca najbardziej potrzebuje. W drugim zestawie uczniowie wypisują, w czym może pomóc człowiek uchodźcy.
Porównanie na forum, poszukiwanie wspólnych elementów, które dłonie najbardziej rozumieją potrzeby i najskuteczniej na nie odpowiadają.
PUENTA
Podać komuś pomocną dłoń, to przywrócić nadzieję na sensowne życie, na zaufanie…
Podobnie wobec nas postępuje Bóg:
Iz 49,15-17 Czyż może niewiasta zapomnieć o swym niemowlęciu, ta, która kocha syna swego łona? A nawet, gdyby ona zapomniała, Ja nie zapomnę o tobie. Oto wyryłem cię na obu dłoniach, twe mury są ustawicznie przede Mną. Spieszą twoi budowniczowie, a którzy burzyli cię i pustoszyli, odchodzą precz od ciebie.
[1] Metody pracy zaczerpnięte z: Metody aktywizujące w katechezie, Wydawnictwo KLANZA, Lublin 1999.
[2] Tomasz z Akwinu, Ewangelia Ojców Kościoła, Wyboru i przekładu dokonał Jacek Salij OP, Wydawnictwo Znak, Kraków 1983, s.28.