Czwarte przykazanie Boże dla studentów II
1. Polska
WSTĘP
Mam wrażenie, że mało rozmawia się w naszym społeczeństwie o patriotyzmie, o miłości do Ojczyzny. Nie mowie o politykach z pierwszych stron gazet, ale o szarych i zwykłych obywatelach. Wstydzimy się tego, czy może brak okazji, aby o tym porozmawiać? Nasze spotkanie też odbywa się właściwie tylko dlatego, że wyraziliście taką chęć. Zapytałem się was o to, aby dowiedzieć się, czy temat miłości od Ojczyzny was interesuje. Z przyjemnością dowiedziałem się, że tak… Pochylając się nad treścią 4 przykazania porozmawiajmy dzisiaj o miłości do Ojczyzny. Podzielmy się zatem dzisiaj naszą miłością do Polski.
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Formularz – mapa Polski pocięta na kilka kawałków (można przynieść gotową mapę lub ktoś może ja „od ręki” narysować, a wtedy trzeba mieć także nożyczki, aby ja pociąć na kawałki).
Zadanie jest następujące: wpisujemy w elementy mapy odpowiedź na pytanie: za co kocham moją Ojczyznę? Prezentacja na forum – sklejenie mapy w jedną całość na większym papierze z hasłem: ZA CO KOCHAM MOJĄ OJCZYZNĘ?
Warto także tu porozmawiać chwilę i zastanowić się, czy ta miłość jest łatwa, czy bardziej wymagająca? Czy może być miłością od pierwszego wejrzenia? Co jej może zagrażać? Czym owocuje na przyszłość?…
PUENTA
KKK 2239 Obywatele mają obowiązek przyczyniać się wraz z władzami cywilnymi do dobra społeczeństwa w duchu prawdy, sprawiedliwości, solidarności i wolności.
Miłość ojczyzny i służba dla niej wynikają z obowiązku wdzięczności i porządku miłości.
Podporządkowanie prawowitej władzy i służba na rzecz dobra wspólnego wymagają od obywateli wypełniania ich zadań w życiu wspólnoty politycznej.
2. Polityka i politycy
WSTĘP
KKK 2234 Czwarte przykazanie Boże nakazuje nam także czcić tych wszystkich, którzy dla naszego dobra otrzymali od Boga władzę w społeczeństwie. Ukazuje ono obowiązki tych, którzy sprawują władzę, jak i tych, dla których dobra jest ona sprawowana.
Czwarte przykazanie daje nam taki nakaz, ale nasze odniesienia do osób sprawujących władzę bywają dość zróżnicowanie – do jednych mamy zaufanie i są dla nas autorytetem, ale równie często za politykami nie przepadamy i nie darzymy ich zbytnią sympatią…
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Formularz – laboratorium.[1] Zadanie jest następujące: szukamy odpowiedzi na pytanie: skąd bierze się tak zróżnicowane odniesienie do ludzi ze świata polityki? Skąd bierze się zaufanie do sprawujących władzę? Dlaczego często za nimi nie przepadamy? Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum.
PUENTA
Obowiązki władz cywilnych
KKK 2235 Ci, którzy sprawują władzę, powinni traktować ją jako służbę. „Kto by między wami chciał stać się wielkim, niech będzie waszym sługą” (Mt 20, 26).
Sprawowanie władzy jest moralnie określone jej Boskim pochodzeniem, jej rozumną naturą i specyficznym przedmiotem. Nikt nie może żądać lub ustanawiać tego, co jest sprzeczne z godnością osób i z prawem naturalnym.
KKK 2236 Sprawowanie władzy zmierza do ukazania właściwej hierarchii wartości, by ułatwić wszystkim korzystanie z wolności i odpowiedzialności. Przełożeni powinni mądrze służyć sprawiedliwości rozdzielczej, uwzględniając potrzeby i wkład każdego oraz mając na celu zgodę i pokój.
Powinni czuwać nad tym, by normy i zarządzenia przez nich wydawane nie stanowiły pokusy, przeciwstawiając interes osobisty interesowi wspólnoty.
KKK 2237 Władze polityczne są zobowiązane do poszanowania podstawowych praw osoby ludzkiej. Powinny w sposób ludzki służyć sprawiedliwości, szanując prawa każdego, zwłaszcza rodzin i osób potrzebujących.
Prawa polityczne związane z życiem obywateli mogą i powinny być przyznawane zgodnie z wymaganiami dobra wspólnego. Władze publiczne nie mogą ich zawiesić bez uzasadnionej i odpowiedniej przyczyny.
Korzystanie z praw politycznych ma na celu dobro wspólne narodu i wspólnoty ludzkiej.
3. Czysta gra?
WSTĘP
Władzę sprawują w kraju nieliczni, ale wszyscy obywatele posiadają pewne obowiązki wobec swojej ojczyzny. Nie można tłumaczyć się, że rządzą nie ci, których wybierałem. Nie można tłumaczyć się, że to nie jest moja ojczyzna, ponieważ źle mi się tutaj wiedzie. Nie można tłumaczyć się, że państwo nakłada same ciężary, więc aby się od nich wyzwolić – rezygnować z obowiązków, wymigiwać się od nich…
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Formularz – gra.[2] Zadanie jest następujące: żeby grać czysto, trzeba przestrzegać pewnych zasad i nie wolno ich lekceważyć. Jedną z zasad są obowiązki do wykonania. Jakie obowiązki posiada obywatel względem Ojczyzny? Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum.
PUENTA
Obowiązki obywateli
KKK 2238 Ci, którzy są podporządkowani władzy, powinni uważać swoich przełożonych za przedstawicieli Boga, który ich ustanowił sługami swoich darów23. „Bądźcie poddani każdej ludzkiej zwierzchności ze względu na Pana… Jak ludzie wolni [postępujcie], nie jak ci, dla których wolność jest usprawiedliwieniem zła, ale jak niewolnicy Boga” (1 P 2, 13. 16). Lojalna współpraca obywateli obejmuje prawo, niekiedy obowiązek udzielenia słusznego napomnienia, jeśli coś wydałoby się im szkodliwe dla godności osób i dla dobra wspólnoty.
KKK 2239 Obywatele mają obowiązek przyczyniać się wraz z władzami cywilnymi do dobra społeczeństwa w duchu prawdy, sprawiedliwości, solidarności i wolności. Miłość ojczyzny i służba dla niej wynikają z obowiązku wdzięczności i porządku miłości. Podporządkowanie prawowitej władzy i służba na rzecz dobra wspólnego wymagają od obywateli wypełniania ich zadań w życiu wspólnoty politycznej.
KKK 2240 Uległość wobec władzy i współodpowiedzialność za dobro wspólne wymagają z moralnego punktu widzenia płacenia podatków, korzystania z prawa wyborczego, obrony kraju:
Oddajcie każdemu to, co się mu należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu uległość – uległość, komu cześć – cześć (Rz 13, 7).
Chrześcijanie… mieszkają we własnej ojczyźnie, ale jako pielgrzymi. Podejmują wszystkie obowiązki jako obywatele, ale i podchodzą do wszystkiego jak cudzoziemcy… Słuchają ustalonych praw, a własnym życiem przekraczają prawa… Bóg wyznaczył im tak zaszczytne miejsce, że nie wolno go opuścić24.
Apostoł wzywa nas do modlitw i do dziękczynienia za królów i za wszystkich, którzy sprawują władzę, „abyśmy mogli prowadzić życie ciche i spokojne z całą pobożnością i godnością” (1 Tm 2, 2).
KKK 2241 Narody bogate są obowiązane przyjmować, o ile to możliwe, obcokrajowców poszukujących bezpieczeństwa i środków do życia, których nie mogą znaleźć w kraju rodzinnym. Władze publiczne powinny czuwać nad poszanowaniem prawa naturalnego, powierzającego przybysza opiece tych, którzy go przyjmują.
Władze polityczne z uwagi na dobro wspólne, za które ponoszą odpowiedzialność, mogą poddać prawo do emigracji różnym warunkom prawnym, zwłaszcza poszanowaniu obowiązków migrantów względem kraju przyjmującego. Imigrant obowiązany jest z wdzięcznością szanować dziedzictwo materialne i duchowe kraju przyjmującego, być posłusznym jego prawom i wnosić swój wkład w jego wydatki.
KKK 2242 Obywatel jest zobowiązany w sumieniu do nieprzestrzegania zarządzeń władz cywilnych, gdy przepisy te są sprzeczne z wymaganiami ładu moralnego, z podstawowymi prawami osób i ze wskazaniami Ewangelii. Odmowa posłuszeństwa władzom cywilnym, gdy ich wymagania są sprzeczne z wymaganiami prawego sumienia, znajduje swoje uzasadnienie w rozróżnieniu między 450 służbą Bogu a służbą wspólnocie politycznej. „Oddajcie… Cezarowi to, co należy do Cezara, a Bogu to, co należy do Boga” (Mt 22, 21). „Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi” (Dz 5, 29).
Tam… gdzie władza państwowa, przekraczając swoje uprawnienia, uciska obywateli, niech ci nie odmawiają jej świadczeń, których obiektywnie domaga się dobro wspólne. Niech zaś wolno im będzie bronić praw swoich i współobywateli przed nadużyciami władzy w granicach nakreślonych przez prawo naturalne i ewangeliczne.
4. Kościół i polityka
WSTĘP
To wieczny problem – mieszanie się Kościoła do polityki. Wielu ludzi odeszło z tego powodu od wiary, ponieważ się rozczarowali zaangażowaniem Kościoła w kwestii polityki. Wielu ludzie zawdzięcza temu swój powrót i odzyskanie wiarygodności przez Kościół.
Jak to jest właściwie z tym mieszaniem się Kościoła do polityki?
AKTYWIZACJA
Dyskusja na forum. Poszukujemy odpowiedzi na postawione pytanie.
PUENTA
Wspólnota polityczna i Kościół
KKK 2244 Każda instytucja opiera się, nawet w sposób domyślny, na jakiejś wizji człowieka i jego przeznaczenia; czerpie z niej swoje kryteria sądów, swoją hierarchię wartości oraz linię postępowania. Większość społeczeństw oparła swoje instytucje na kryterium pewnej wyższości człowieka nad rzeczami.
Jedynie religia w sposób Boski objawiona otwarcie uznała w Bogu, Stwórcy i Odkupicielu, początek i przeznaczenie człowieka. Kościół zachęca władze polityczne, by w swoich sądach i decyzjach opierały się na inspiracji płynącej z prawdy o Bogu i o człowieku:
Społeczeństwa, które ignorują tę inspirację lub też ją odrzucają w imię swej niezależności względem Boga, są zmuszone do szukania w sobie lub do zapożyczania od jakiejś ideologii swych odniesień i swego celu. Nie dopuszczając do obrony obiektywnego kryterium dobra i zła, pozwalają sobie na totalitarną władzę, jawną lub zakamuflowaną, nad człowiekiem i jego przeznaczeniem, jak to pokazuje historia.
KKK 2245 Kościół, który z racji swojego posłannictwa i swojej, kompetencji w żaden sposób nie może być sprowadzony do wspólnoty politycznej, jest znakiem i zarazem stróżem transcendentnego charakteru osoby ludzkiej. „Kościół… szanuje… i popiera polityczną wolność i odpowiedzialność obywateli”.
KKK 2246 Do zadań Kościoła należy wydawanie „oceny moralnej nawet w kwestiach dotyczących spraw politycznych, kiedy domagają się tego podstawowe prawa osoby lub zbawienie dusz, stosując wszystkie i wyłącznie te środki, które zgodne są z Ewangelią i dobrem powszechnym według różnorodności czasu i warunków„28.
5. Wojenko, wojenko…
WSTĘP
Na Bliskim Wschodzie trwają przygotowania do wojny. Już się przyzwyczailiśmy do takich doniesień, nie robią na nas specjalnego wrażenia. Gdzieś wyruszają wojska, gdzieś gromadzona jest broń, gdzieś trwają rozmowy polityczne. Ale i tak jest to bardzo daleko. Nas nie dotyczy. Poza tym w wojsku są teraz w zasadzie ochotnicy, więc idą tam na własne ryzyko. Ich strata. No i oczywiście ich bliskich…
Można przyjąć i taką postawę, jak przedstawiona powyżej. Można ustosunkować się do wojny zupełnie inaczej.
Można postawić ultimatum…
Rumsfeld: Husajn ma wybór 2002-11-24 (09:13) WIRTUALNA POLSKA
Minister obrony USA Donald Rumsfeld powiedział w sobotę, że prezydent Iraku Saddam Husajn może wybrać między pozostaniem u władzy, pozbywając się broni masowego rażenia, lub zachować broń i stracić wszystko wskutek wojny. Deklarację taką Rumsfeld złożył w telewizji CNN. W ostatnich miesiącach administracja prezydenta George’a W. Busha opowiadała się raczej za zmianą władzy w Iraku i wydawała się wykluczać ideę pozostania Husajna na stanowisku. Dla prezydenta – mówił Rumsfeld – „wojna to ostatnia, a nie pierwsza, rzecz” i dlatego postanowił on postawić tę sprawę na forum ONZ. Zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa, Irak ma czas do 8 grudnia na przedstawienie pełnego raportu na temat posiadanej przez siebie broni masowego rażenia. W najbliższą środę w kraju tym zaczną działać inspektorzy ONZ. (mag)
Można przypomnieć sobie zasady „sprawiedliwej wojny”, przyjrzeć się im i podjąć decyzję o ataku lub dalszych negocjacjach…
AKTYWIZACJA
Dyskusja na forum.
PUENTA
KKK 2243 Zbrojny opór przeciw uciskowi stosowanemu przez władzę polityczną jest uzasadniony jedynie wtedy, gdy występują równocześnie następujące warunki:
1 – w przypadku pewnych, poważnych i długotrwałych naruszeń podstawowych praw;
2 – po wyczerpaniu wszystkich innych środków;
3 – jeśli nie spowoduje to większego zamętu;
4 – jeśli istnieje uzasadniona nadzieja powodzenia;
5 – jeśli nie można rozumnie przewidzieć lepszych rozwiązań.
[1] Wykorzystałem tu rysunek Marka Raczkowskiego, źródło: POLITYKA nr 49 (2327) 8 grudnia 2001, s.10.
[2] Skorzystałem tu z reklamy tygodnika POLITYKA, w: PRESS, czerwiec 2002, s.49.