Drugie przykazanie Boże
Treść przykazania
Szacunek dla imienia Pańskiego. Jak wytłumaczyć dziecku, żeby nie mówiło „O, Jezu…”, jak mam wyrobić w sobie nawyk, aby tak nie mówić? Znaczenie liturgii, szacunek dla sacrum podczas niej (gesty, znaki…), szacunek dla drugiego człowieka, jak widzieć Boga w każdym człowieku?
Przekleństwa. Czy każde zaklęcie jest grzechem, chciałbym o tym pamiętać, kiedy jestem w pracy, w domu.
Krzywoprzysięstwo. Fałszywe zeznanie podatkowe,
Imię chrześcijanina. Podarować dziecku patrona, czy zawsze jestem z tego dumny? Być dumnym z chrześcijaństwa dzisiaj, czy widać, że jestem chrześcijaninem?
Znak krzyża i inne święte znaki. Poświadczmy, czy nam pomagają, jak często o tym myślimy? Wstydzę się czynić znak krzyża, szukam fajnej książki o świętych z informacjami, aby poczytać o nich moim dzieciom, nie wstydzę się go czynić, cieszę się z tego, czy za bardzo nim nie epatujemy? (szkoły, sejm itp.), gdzie jest granica, za którą jest już dewocja? Waham się nad wprowadzeniem w mojej rodzinie modlitwy przed jedzeniem.
1. Imieniny
WSTĘP
Imieniny to bardzo przyjemny dzień, można razem świętować, pośmiać się z rodziną i przyjaciółmi, przyjąć życzenia i prezenty. Miło jest również wtedy, gdy życzenia zaczynają się spełniać w życiu…
Odnoszę jednak wrażenie, że dość mało jest życzeń nawiązujących wprost do istoty dnia imienin – czyli do święta patrona, którego imię noszę. Tego właśnie dnia w Kościele obchodzi się wspomnienie danego świętego.
No i stąd prozaiczne pytanie – czy ja w ogóle znam mojego świętego patrona? Czy jestem z nim jakoś związany? Czy coś do niego czuję? Czy ktoś drugi złożył mi kiedyś życzenia, które nawiązywały w jakiś sposób do tego patrona?
AKTYWIZACJA
PRACA w rodzinie. Formularz – życzenia dla syna i córki. Zadanie dla rodziców jest następujące: ułożyć życzenia dla swoich dzieci związane z imionami i patronami, których imiona noszą. Może być też nawiązanie do chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego, do godności chrześcijańskiej. Prezentacja na forum. Dyskusja – trudno było ułożyć te życzenia? Czy dały nam coś do myślenia? Czy w jakiś sposób ubogaciły nasze życzenia?
PUENTA
KKK 2156 Sakrament chrztu udzielany jest „w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28, 19). Podczas chrztu imię Pańskie uświęca człowieka i chrześcijanin otrzymuje swoje imię w Kościele. Może to być imię świętego, to znaczy ucznia Chrystusa, którego życie było przykładną wiernością swemu Panu. Święty patron jest wzorem miłości i zapewnia wstawiennictwo u Boga.
„Imię chrzcielne” może także wyrażać tajemnicę lub cnotę chrześcijańską. „Rodzice, chrzestni i proboszcz powinni troszczyć się, by nie nadawać imienia obcego duchowi chrześcijańskiemu”.
KKK 2157 Chrześcijanin rozpoczyna swój dzień, swoje modlitwy i działania znakiem krzyża: „W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen”. Ochrzczony poświęca cały swój dzień chwale Bożej i prosi Zbawiciela o łaskę, która pozwala mu działać w Duchu Świętym jako dziecku Ojca. Znak krzyża umacnia nas w chwilach pokus i trudności.
KKK 2158 Bóg wzywa każdego po imieniu. Imię każdego człowieka jest święte. Imię jest ikoną osoby. Domaga się szacunku ze względu na godność tego, kto je nosi.
KKK2159 Otrzymane imię pozostaje na zawsze. W Królestwie niebieskim zajaśnieje w pełnym blasku tajemniczy i niepowtarzalny charakter każdej osoby naznaczonej Bożym imieniem. „Zwycięzcy dam… biały kamyk, a na kamyku wypisane imię nowe, którego nikt nie zna oprócz tego, kto [je] otrzymuje” (Ap 2, 17). „A oto Baranek stojący na górze Syjon, a z Nim sto czterdzieści cztery tysiące, mające imię Jego i imię Jego Ojca wypisane na czołach” (Ap 14, I).
Szacunek dla imienia Pańskiego: jak wytłumaczyć dziecku, żeby nie mówiło „O, Jezu…”, jak mam wyrobić w sobie nawyk, aby tak nie mówić? Znaczenie liturgii, szacunek dla sacrum podczas niej (gesty, znaki…), szacunek dla drugiego człowieka, jak widzieć Boga w każdym człowieku?
To są wypisane przez nas pytania dotyczące imienia Pańskiego. Rozwiązanie tych zagadnień nie może być doraźne – ja nie mówię to i dziecko nie będzie mówiło… trzeba się nastawić na długofalową pracę nie nad nie-mówieniem, ale nad szacunkiem dla imienia Bożego i dobrego imienia drugiego człowieka…
2. Skarb
WSTĘP
Drugie przykazanie jest wyrażone w formie zakazu. Wiemy jednak również, że można je wyrazić w formie zdania wyrażającego nakaz lub coś pozytywnego…
AKTYWIZACJA
DYSKUSJA… Pytanie jest następujące: wyrazić, jak będzie brzmiała pozytywna forma drugiego przykazania[1] – czyli trzeba zredagować je tak, aby zaczynało się od słów: „będziesz…”
I jeszcze jedna sprawa – każde przykazanie stoi na straży jakiejś wartości, jakiegoś „skarbu”. Jakiego skarbu strzeże drugie przykazanie? Jakich sposobów używa, aby go ustrzec przed zmarnowaniem, roztrwonieniem?…
PUENTA
„Gdyby to przykazanie sformułować w sensie pozytywnym, wówczas brzmiałoby ono: „Będziesz wzywał imię Boga twego z czcią i szacunkiem”. Takie wezwanie imienia Bożego jest modlitwą. Modlitwa zaś stanowi „serce” życia religijnego. Gdy to „serce” przestaje bić, to znaczy gdy człowiek przestaje się modlić, jego życie religijne umiera.
Kto wzywa imię Boga bez zastanowienia, ten dowodzi, że albo się nie modli wcale, albo źle się modli. Nigdy bowiem ten, kto stanął przed Bogiem żywym i z czcią zwrócił się do Niego, nie wymówi imienia Bożego na próżno, podobnie jak nigdy syn lub córka, szanujący swoich rodziców nie wyraża się o nich z lekceważeniem. (…)
W jaki sposób można wyleczyć się z grzechów polegających na lekceważeniu drugiego przykazania Bożego? Lekarstwo jest proste. Staranna, skupiona, krótka, ale pełna wiary modlitwa. Podczas spotkania z Bogiem na modlitwie wzrasta nasz szacunek względem Niego. Dobrze i systematycznie przez miesiąc odmówiony codzienny pacierz w widoczny sposób wpłynie na odpowiedzialne wymawianie imienia Boga”.[2]
3. Umiar w dziedzinie religijności
WSTĘP
„Gdzie jest granica, za którą jest już dewocja?” – to pytanie właśnie umiar, który jest częścią składową każdej cnoty[3]. To pytanie o właściwą „temperaturę” i stosowna harmonię życia moralnego człowieka. A skoro pojawia się pojęcie temperatury, to warto zastosować również… termometr!
AKTYWIZACJA
Praca w rodzinach. Metoda – termometr. Zadanie jest następujące: wskazać, na czym polega „przegrzanie” i „oziębienie” religijności człowieka, zaznaczyć ich objawy i skutki na skali termometru. Prezentacja na forum.
PUENTA
Na czym polega umiar i jak nie przeginać w jedna albo druga stronę:
- o normie i jej trzymaniu decyduje przestrzeganie dekalogu i zachowywanie jego praw,
- zachwycenie się wymaganiami ewangelicznymi – to już trochę wyższy stopień,
- jeśli do tego dochodzi heroizm okazywany w życiu codziennym, w jakichś określonych sytuacjach, to wtedy można otrzymać ocenę „celujący”,
- umiar decyduje o godności człowieka, im jest go więcej, tym człowiek ma głębszą świadomość swojej godności; im więcej godności, tym więcej umiaru…
- umiar jest jak pedał gazu w samochodzie – można go używać w różny sposób… kierownica to roztropność, a silnik jest odwagą…
- ważne jest tu również zaufanie – budzi je człowiek, który promieniuje umiarem, można na nim polegać; zwłaszcza, gdy chodzi o słowa lub odniesienie do drugiego człowieka.
Jak kształtować w sobie umiar?
Przez posługiwanie się KRYTYCYZMEM wobec sytuacji, w której został popełniony błąd. Jeżeli ode mnie to zależy, to wtedy mogę wprowadzić korektę.
Drugi czynnik – umiejętność korzystania z uwag innych ludzi. Ktoś stojący z dystansu może dostrzec to, czego ja nie dostrzegam. Korzystanie z rad jest dowodem mojej mądrości.
4. Modlitwa przed posiłkiem
WSTĘP
Otrzymałem kiedyś następujący list z prośbą o udzielenie odpowiedzi i porady:
W domu od jakiegoś czasu praktykujemy wspólną modlitwę przed jedzeniem. Jak zachować się, gdy spożywamy posiłek w miejscu publicznym (stołówka, restauracja itp.)? Ja ,zwykle kreślę znak krzyża i odmawiam modlitwę w myśli. Traktuję to poniekąd jako świadectwo wiary. Mąż wstydzi się takich gestów, ostatnio zwrócił mi nawet uwagę, że to jest afiszowanie się, że trzeba postępować zgodnie ze słowami Pisma Św. – tzn. zamknąć się w swojej izdebce… Może rzeczywiście ma rację?
AKTYWIZACJA
Praca w rodzinie. Proszę o wyrażenie swojego zdania na temat tego listu. Jak na niego odpowiedzieć? Prezentacja na forum + DYSKUSJA.
PUENTA
Oto moja odpowiedź.
Naprawdę zaczęli Państwo modlić się przed posiłkiem? Podziwiam i zazdroszczę. Uwielbiam takie domy i takie rodziny, gdzie bez skrępowania i mitygowania się wszyscy razem przy posiłku dziękują Bogu za Jego dary, za talenty kucharskie, a także za smak i apetyt. W tym jest coś naprawdę ujmującego. Co takiego? Nie muszę tu chyba opowiadać. Każdy bowiem, kto zasmakował takiej chwili wie, o co chodzi. A jeśli ktoś nie wie, warto spróbować.
Co jednak zrobić w sytuacji, gdy znajdujemy się w publicznym miejscu? To jest, moim zdaniem, sprawa dogadania się między małżonkami. Tak, jak umawiają się, gdzie jadą na wakacje, co będą robić po niedzieli, kiedy trzeba zostać w domu i przypilnować dziecka, podobnie warto porozumieć się, co zrobić, gdy jesteśmy w restauracji. Jeśli jeden z małżonków wstydzi się publicznej modlitwy, wtedy warto zrozumieć postawę męża i zachować w tej materii dyskrecję, np. pomodlić się w myśli. Może być również tak, że żona przekona męża, że dla niej ważne jest publiczne wyznanie wiary w postaci modlitwy przed posiłkiem w miejscu publicznym. Wtedy dobrze będzie, jeśli mąż doceni oczekiwania żony i się do nich dostosuje.
Bardzo się cieszę, że zaczęli się Państwo modlić przed posiłkiem. Podziwiam i zazdroszczę. Nurtuje mnie jednak jedno pytanie: dlaczego podjęli Państwo ten gest i co Państwu tak naprawdę daje ta modlitwa?
Jestem zdania, że odpowiedź na to pytanie kryje w sobie także odpowiedź na pytanie, które Pani sama postawiła.
[1] Aktywizacja i puenta tego punktu opracowana na podstawie: Ks. Edward Staniek, W trosce o sumienie, Wydawnictwo św. Stanisława, Kraków 1996, s. 43nn.
[2] J.w., s.44.
[3] J.w., s. 88n, 92n.