Jezus i kryzys popkultury

Scenariusz jest przeznaczony na zajęcia z młodzieżą gimnazjalną lub ponadgimnazjalną. Czas trwania: 45-60 min. Pomoce dydaktyczne: duże arkusze papieru, przybory do pisania, papierowa taśma klejąca (lakiernicza), papierowe formy koszule t-shirt z wizerunkiem Jezusa, dużo starych gazet kolorowych i czarno-białych, klej biurowy, ulotki ze sklepu z kosmetykami, formularze z konstelacjami gwiezdnymi.

1. Jezus – ikona kultury

WSTĘP

Przywitaj wszystkich uczestników zajęć oraz sprawdź po raz kolejny, czy masz wszystkie materiały potrzebne do przeprowadzenia zajęć, a także czy są właściwie poukładanie i dostępne w odpowiednim momencie. Zobacz, czy masz kontakt wzrokowy z uczestnikami i czy każdy z nich ma wygodne miejsce do siedzenia.zadbaj o dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia. Gdy są nowe osoby, to krótko przedstaw obowiązujące zasady oraz orientacyjny czas trwania zajęć. Możesz poprosić o wyłączenie telefonów komórkowych.

Wprowadzając do zajęć powiedz:

Wizerunek Jezusa Chrystusa rzeczywiście „trafił pod strzechy” i nie tylko tam. Święte Oblicze Zbawiciela zobaczyć możemy nie tylko w kościele, ale teraz także na plakatach ogłaszających koncerty muzyki chrześcijańskiej, na wyświetlaczach telefonów… Jezus trafił również na koszulki młodzieżowe, stroje noszone na pokazach mody. Jego wizerunek stał się ikoną – komunikatem. Stał się ikoną popkultury. Znakiem wolności, czasami buntu, miłosierdzia, duchowości… Niestety dość często wypranym z głębszej treści. W dobie popkultury Jezus z czasem przestał być Dobrą Nowiną o Bożej miłości dla każdego człowieka.

AKTYWIZACJA

Podziel uczestników na kilkuosobowe grupy. Na forum pokaż szablon koszulki t-shirt wycięty z papieru. Na niej powinien być wizerunek Jezusa w dowolnej formie – grafika, rysunek, przyklejone zdjęcie oraz miejsce do wpisów.

Następnie przedstaw zadanie do wykonania: Poszukajmy odpowiedzi na następujące pytanie: czy to dobrze, że Oblicze Jezusa można nosić na koszulkach? Jakie są tego zalety? Jakie niebezpieczeństwa? Co grozi Jezusowi, który „zstępuje na koszulki”? Co jakie niebezpieczeństwa czyhają na Ewangelię, gdy jej Głosiciel trafia do popkultury? Co grozi wtedy naszej codziennej wierze w Jezusa?

Na rozmowę w grupach oraz wypisanie odpowiedzi wokół wizerunku Jezusa na koszulce daj kilka minut. Po zakończeniu pracy – prezentacja wypowiedzi na forum ogólnym.przedstawiciele grup odczytują swoje wnioski. Teraz jest czas na ewentualną dyskusję, pytania dodatkowe i wyjaśnienia. Papierowe koszulki umieszczamy na widocznym miejscu (można je przykleić taśmą na ścianie).

PUENTA

Puentując pierwszą część spotkania przekaż swoimi słowami treść poniższego fragmentu adhortacji.

EE,7: Wydaje się (…), że czasy, w jakich żyjemy, i związane z nimi wyzwania to okres zagubienia. Tylu ludzi sprawia wrażenie, że są zdezorientowani, niepewni, pozbawieni nadziei, stan ducha wielu chrześcijan jest podobny.

Liczne niepokojące oznaki pojawiły się na początku trzeciego tysiąclecia na horyzoncie kontynentu europejskiego, który, „choć jest pełen znaków i świadectw wiary, a jego społeczność niewątpliwie żyje w większej wolności i jest bardziej zjednoczona, odczuwa skutki spustoszenia, jakiego dawna i najnowsza historia dokonała w najgłębszych tkankach jej ludów, często rodząc rozczarowanie”.

Wśród wielu aspektów, szeroko zarysowanych również przy okazji Synodu, chciałbym przypomnieć utratę pamięci i dziedzictwa chrześcijańskiego, któremu towarzyszy swego rodzaju praktyczny agnostycyzm i obojętność religijna, wywołująca u wielu Europejczyków wrażenie, że żyją bez duchowego zaplecza, niczym spadkobiercy, którzy roztrwonili dziedzictwo pozostawione im przez historię. Nie dziwią zatem zbytnio próby nadania Europie oblicza wykluczającego dziedzictwo religijne, a w szczególności głęboką duszę chrześcijańską, przez stanowienie praw dla tworzących ją ludów w oderwaniu od ich życiodajnego źródła, jakim jest chrześcijaństwo.

Oczywiście na kontynencie europejskim nie brak cennych symboli chrześcijańskiej obecności, ale wraz z powolnym, stopniowo wkraczającym zeświecczeniem, powstaje niebezpieczeństwo, że staną się one jedynie pamiątkami przeszłości. Wielu ludzi nie potrafi już łączyć ewangelicznego przesłania z codziennym doświadczeniem; wzrasta trudność przeżywania osobistej wiary w Jezusa w takim kontekście społecznym i kulturowym, w którym chrześcijańska koncepcja życia jest stale wystawiana na próbę i zagrożona; w wielu sferach publicznych łatwiej jest deklarować się jako agnostycy, niż jako wierzący; odnosi się wrażenie, że niewiara jest czymś naturalnym, podczas gdy wiara wymaga uwierzytelnienia społecznego, które nie jest ani oczywiste, ani przewidywalne.

2. Konsekwencje społeczne

WSTĘP

Przechodząc do kolejnej części zajęć powiedz: Widzimy z papieskiego dokumentu, że zycie kresli chrześcijańskiej wierze dość czarny scenariusz… Na pewne niebezpieczeństwa wskazaliśmy także w naszych wypowiedziach. Aby dopełnić ten obraz współczesnej kultury trzeba także wskazać na skutki utraty nadziei w wymiarze osoby ludzkiej, a także relacji w nowoczesnym społeczeństwie.

AKTYWIZACJA

Uczestnicy pracują w utworzonych wcześniej grupach. Pomoce niezbędne w wykonaniu kolejnego zadania, to: duża ilość starych gazet, arkusze papieru oraz klej dla każdej z grup.

Zanim rozdasz pomoce, przedstaw następne zadanie do wykonania. Powiedz: Nakreślona przez nas niewesoła sytuacja wiary i chrześcijaństwa w naszych czasach niesie ze sobą pewnie daleko idące konsekwencje w społeczeństwie. Jeśli brakuje nadziei w ludzkim sercu, to daje się to poznać również na szerszą skalę – na skalę całych narodów, nowego stylu życia, może odradzających się konfliktów, nowych form egoizmu czy relacji między ludźmi.

Zadanie do wykonania będzie następujące: za pomocą plakatu – kolażu ze starych gazet ukazujemy społeczne skutki braku nadziei w dzisiejszych czasach.

Teraz rozdaj stare gazety, arkusze papieru i klej. Wyraźnie określ czas pracy. Zadanie to wymaga większej ilości czasu niż np. dyskusja w grupie, ale warto go poświęcić więcej, ponieważ efekt pracy będzie wtedy imponujący. Daj wyraźny znak, gdy do końca wykonania ćwiczenia będzie 5-10 minut i także na bieżąco monitoruj wykonywanie pracy. Najistotniejsze jest w grupie poszukiwanie ciekawych elementów w gazetach oraz ułożenie ich na papierze. To jest chyba najbardziej ciekawy i twórczy motyw – wspólne opracowywanie koncepcji plakatu – kolażu.

Prezentacja na forum – wystawa prac wywieszonych na ścianie lub rozłożonych na podłodze. Poszukujemy skojarzeń, dzielimy się nimi, doszukujemy się intencji ukrytych w pracach autorów.

PUENTA

Po obejrzeniu wystawy prac oraz uprzątnięciu miejsc pracy przechodzimy do puenty tej części spotkania.

Będzie nią fragment Adhortacji Jana Pawła II. Oczywiście najlepiej będzie przekazać ten tekst własnymi słowami dostosowanymi do chwilii grupy uczestników. Warto także poświęcić chwilę na dyskusję nad tekstem i przesłaniem Papieża, zachęcić uczestników do wypwiedzi.

EE, 8: Z tą utratą chrześcijańskiej pamięci wiąże się swego rodzaju lęk przed przyszłością. Obraz jutra jest często  bezbarwny i niepewny. Bardziej boimy się przyszłości, niż jej pragniemy. Niepokojącą oznaką tego jest między innymi wewnętrzna pustka dręcząca wielu ludzi i utrata sensu życia.

Jednym z wyrazów i owoców tej egzystencjalnej udręki jest zwłaszcza dramatyczny spadek liczby urodzeń, zmniejszenie liczby powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego, trudności w podejmowaniu definitywnych wyborów życiowych – jeśli nie wprost rezygnacja – również w małżeństwie.

Jesteśmy świadkami rozpowszechnionej fragmentaryzacji egzystencji; dominuje poczucie osamotnienia; mnożą się podziały i kontrasty. Wśród innych przejawów tego stanu rzeczy w dzisiejszej sytuacji w Europie zauważa się niebezpieczne zjawisko kryzysów rodzinnych i słabości samej koncepcji rodziny, przeciągające się i powracające konflikty etniczne, odradzanie się pewnych postaw rasistowskich, a nawet napięcia międzyreligijne, egocentryzm izolujący jednostki i grupy od innych, narastanie powszechnej obojętności etycznej oraz gorączkowe zabieganie o własne interesy i przywileje. Wielu ludzi obawia się, że trwająca obecnie globalizacja, zamiast prowadzić ku większej jedności rodzaju ludzkiego, pójdzie za logiką, która spycha najsłabszych na margines i zwiększa liczbę ubogich na ziemi.

W powiązaniu z szerzącym się coraz powszechniejszym indywidualizmem dostrzega się coraz mniej przejawów solidarności międzyludzkiej: podczas gdy instytucje opieki pełnią godną uznania funkcję, zauważa się zanik poczucia solidarności, co powoduje, że ludzie – choć nie brakuje im tego, co konieczne pod względem materialnym – czują się bardziej osamotnieni, pozostawieni samym sobie, pozbawieni uczuciowego oparcia.

EE, 9. Jedną z przyczyn gaśnięcia nadziei jest dążenie do narzucenia antropologii bez Boga i bez Chrystusa. Taki typ myślenia doprowadził do tego, że uważa się człowieka za „absolutne centrum rzeczywistości, każąc mu w ten sposób wbrew naturze rzeczy zająć miejsce Boga, zapominając o tym, że to nie człowiek czyni Boga, ale Bóg czyni człowieka. Zapomnienie o Bogu doprowadziło do porzucenia człowieka” i dlatego „nie należy się dziwić, jeśli w tym kontekście otworzyła się rozległa przestrzeń dla swobodnego rozwoju nihilizmu na polu filozofii, relatywizmu na polu teorii poznania i moralności, pragmatyzmu i nawet cynicznego hedonizmu w strukturze życia codziennego”1. Europejska kultura sprawia wrażenie „milczącej apostazji” człowieka sytego, który żyje tak, jakby Bóg nie istniał.

W takim kontekście konkretyzują się próby – pojawiające się również ostatnio – by przedstawiać kulturę europejską z pominięciem wkładu chrześcijaństwa, który wywarł wpływ na jej historyczny rozwój i jej rozprzestrzenienie się po całym świecie. Jesteśmy świadkami narodzin nowej kultury, pozostającej w znacznej mierze pod wpływem środków masowego przekazu, której cechy charakterystyczne i treści często sprzeczne są z Ewangelią i z godnością osoby ludzkiej. Do kultury tej należy też coraz bardziej rozpowszechniony agnostycyzm religijny, związany z pogłębiającym się relatywizmem moralnym i prawnym, który jest następstwem zagubienia prawdy o człowieku jako fundamencie niezbywalnych praw każdego.

Oznaką gaśnięcia nadziei bywają niepokojące formy tego, co można nazwać „kulturą śmierci”.

3. Rzut okiem na historię

WSTĘP

Rozpoczynając trzecią część spotkania powiedz: Wymieniliśmy już tutaj całkiem niezłą litanię różnych nieprzyjemnych konsekwencji, jakie niesie w człowieku i społeczeństwie „kultura śmierci”. Wskazaliśmy również w pierwszym rzędzie na konsekwencje „pop-ularyzacji” postaci Jezus i pewnych zagrożeń, jakie z niej płyną.

Ale gdy człowiek rzuci okiem wstecz, na historię Kościoła, to okazuje się, że te zagrożenia w zasadzie niewiele wnoszą nowych elementów… Czy można zatem powiedzieć „nihil novi sub solem?”

Rzućmy zatem okiem na dzieje minione…

AKTYWIZACJA

Następne ćwiczenie uczestnicy mogą wykonać we wcześniej utworzonych grupach. Niemniej jednak dobrze jest wymieszać osoby i utworzyć nowe grupy w celu wzajemnego poznania się i wyzwolenia nowych twórczych sił.

Do wykonania zadanie potrzebny będzie formularz „oko”. Aby go zrobić wystarczy wcześniej przejść się do sklepu z kosmetykami i zabrać stamtąd materiały reklamujące kosmetyki do malowania powiek, makijażu itp. Na pewno w tych materiałach natrafimy na doskonałe zdjęcia oczu, z których warto skorzystać przygotowując formularz do wykonania tego zadania.

A zadanie do wykonania posiada tym razem dwa etapy.

Pierwszy to wypisanie wszystkich kryzysowych momentów, jakie pamiętamy z historii Kościoła. Wystarczy do tego zwykła kartka papieru. Można to zrobić na forum grupy lub forum ogólnym za zasadzie burzy mózgów. Jedna osoba w tym czasie zapisuje kryzysy, daty, postacie na dużym arkuszu papieru, aby wypisane treści były do dyspozycji uczestników.

Zadanie w drugim etapie jest następujące: w utworzonych grupach poszukujemy odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób Kościół przeżywał swoje kryzysy w trudnych sytuacjach historycznych? Jak radził sobie z problemami? Jakie wnioski możemy wyciągnąć dla siebie i naszej sytuacji historycznej z tamtych czasów?

Prezentacja na forum efektów pracy w grupach. Odczytanie przez jedną z osób. Czas na dyskusję, uzupełnienie danych ewentualnie nieścisłości, teraz jest także miejsce na np. podkreślenie trafności pewnych wypowiedzi.

Formularze możemy następnie przykleić na większym arkuszu papieru lub umieścić koło wypisanych wcześniej przez nas kryzysowych sytuacji.

PUENTA

Puentując kolejną część spotkania przekaż treść poniższego fragmentu z Adhortacji Jana Pawła II. To jest odpowiedź Kościoła na problemy naszych czasów. To jest źródło nadziei dla Kościoła i świata.

EE, 6: W epoce prześladowania, udręki i zagubienia, dla Kościoła czasów Autora Apokalipsy (por. Ap 1,9) słowo, które rozbrzmiewa w tej wizji, jest słowem nadziei: „Przestań się lękać! Jam jest Pierwszy i Ostatni, i Żyjący. Byłem umarły, a oto jestem żyjący na wieki wieków i mam klucze śmierci i Otchłani” (Ap 1,17-18).

Stajemy zatem w obliczu Ewangelii, „radosnej nowiny”, którą jest sam Jezus Chrystus. On jest Pierwszy i Ostatni: w Nim cała historia znajduje swój początek, sens, kierunek, wypełnienie; w Nim i z Nim, w Jego śmierci i zmartwychwstaniu, wszystko zostało już powiedziane. On jest Żyjący: był umarły, ale teraz żyje na zawsze. On jest Barankiem, który stoi pośrodku tronu Boga (por. Ap 5,6): jest zabity na ofiarę, bo wylał swą krew za nas na drzewie krzyża; stoi, gdyż wrócił do życia na zawsze i ukazał nam nieskończoną wszechmoc miłości Ojca. Trzyma mocno w rękach siedem gwiazd (por. Ap 1,16), czyli prześladowany Kościół Boży, który zmaga się ze złem i grzechem, ale równocześnie ma prawo cieszyć się zwycięstwem, bo jest w rękach Tego, który już zwyciężył zło. Przechadza się On wśród siedmiu złotych świeczników (por. Ap 2,1): jest obecny i działa w swoim Kościele, który się modli. Jest On również „Tym, który przychodzi” (por. Ap 1,4) poprzez posłannictwo i działanie Kościoła w ciągu ludzkiej historii; przybywa jako eschatologiczny żniwiarz na końcu czasów, aby wszystkiego dokonać (Ap 14,15-16; 22,20).

4. Znaki królestwa Bożego

WSTĘP

Rozpoczynając ostatnią część spotkania powiedz: Nasze analizy i poszukiwania byłyby jednak niepełne bez chociaż cienia nadziei, czy może lepiej powiedzieć – pewnego blasku podobnego gwiazdom na ciemnym niebie… gwiazdy można dostrzec w nocy, gdy wokół panuje ciemność… może właśnie teraz przychodzi dobry czas, aby rozpoznać to, co jaśnieje na horyzoncie życia ludzkiego i wskazuje właściwy kierunek. I jest znakiem nadziei.

Zapoznaj uczestników z poniższym fragmentem adhortacji posynodalnej:

EE, 11: Żadna istota ludzka nie może żyć bez perspektyw na przyszłość. Tym mniej Kościół, żyjący oczekiwaniem na Królestwo, które nadchodzi i jest już obecne na tym świecie. Byłoby niesprawiedliwością nie uznać oznak wpływu Chrystusowej Ewangelii na życie społeczeństwa. Ojcowie synodalni odszukali je i wyróżnili.

Bezpośrednio wprowadzając do ostatniego ćwiczenia powiedz: Zanim dowiemy się, co ojcowie synodalni „odszukali i wyróżnili”, sami poszukajmy oznak wpływu Chrystusowej Ewangelii na nasze życie.

AKTYWIZACJA

Praca we wcześniej utworzonych grupach. Na forum zaprezentuj pomoce niezbędne do wykonania ćwiczenia: plansza formatu A4 z narysowanymi konstelacjami gwiezdnymi. Nie musi być to wierne odwzorowanie fragmentu mapy nieba. Chodzi tylko o skorzystanie z pomysłu wykorzystania wymownego symbolu gwiazd na niebie.

Przedstaw zadanie do wykonania: Zadaniem do wykonania będzie nazwanie znajdujących się na kartce konstelacji gwiezdnych nazwami, które będą oddawać właśnie dostrzegane przez nas oznaki oddziaływania Chrystusowej Ewangelii na życie społeczeństwa.

Określ czas potrzebny na wykonanie tego ćwiczenia. W razie niezrozumienia wyjaśnij raz jeszcze sens zadania – tym, czym Ewangelia wpływa na życie naszych społeczności nazywamy gwiezdne konstelacje. Prezentacja na forum metodą karuzeli – na wyraźny znak prowadzącego podajemy sobie kartki z grupy do grupy. Czas na odczytanie nazw konstelacji. Następnie kartki przyklejamy na większym arkuszu papieru w celu prezentacji wszystkich dokonań w grupach.

PUENTA

Puentując ostatnią część spotkania przekaż treść poniższego fragmentu adhortacji:

Wśród tych oznak trzeba wymienić odzyskanie wolności przez Kościół na wschodzie Europy wraz z nowymi możliwościami działalności duszpasterskiej, jakie się w ten sposób otworzyły; skupienie się Kościoła na swym posłannictwie duchowym i przyznanie pierwszeństwa ewangelizacji także w relacjach z rzeczywistością społeczną i polityczną; pełniejszą świadomość misji właściwej wszystkim ochrzczonym w różnorodności i komplementarności darów i zadań; liczniejszy udział kobiety w strukturach i środowiskach wspólnoty chrześcijańskiej.