Karta ekumeniczna

Grupa docelowa: Młodzież Rodzaj nauki: Lektura Tagi: Ekumenia

PDF Druk

„Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu!”

Jako Konferencja Kościołów Europejskich (KEK) i Rada Konferencji Biskupów Europejskich (CCEE) w duchu orędzi dwóch Europejskich Ekumenicznych Zgromadzeń w Bazylei w 1989 i w Grazu w 1997 roku, jesteśmy mocno zdecydowani zachowywać i dalej rozwijać jedność rosnącą pomiędzy nami. Dziękujemy Bogu naszemu w Trójcy, że przez Ducha Świętego kieruje naszymi krokami ku coraz pełniejszej jedności.

Przyjęły się już różne formy współpracy ekumenicznej, lecz wierni modlitwie Chrystusa: „Aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno, aby świat uwierzył, żeś Ty Mnie posłał” (J 17,21), nie możemy zadowalać się obecnym stanem rzeczy. Świadomi naszej winy i gotowi do nawrócenia winniśmy dążyć do przezwyciężenia podziałów, które jeszcze istnieją między nami, ażeby móc razem wiarygodnie głosić orędzie Ewangelii między narodami.

Wsłuchani wspólnie w Słowo Boże zawarte w Piśmie Świętym i wezwani do wyznawania naszej wspólnej wiary, jak i wspólnego działania zgodnie z wyznawaną prawdą, chcemy dać świadectwo miłości i nadziei wszystkim ludzkim istotom.

Na naszym kontynencie europejskim, od Atlantyku do Uralu, od Bieguna Północnego do Morza Śródziemnego, który dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek cechuje pluralizm kulturowy, chcemy angażować się zgodnie z Ewangelią na rzecz godności osoby ludzkiej, stworzonej na obraz Boga, i jako Kościoły przyczyniać się razem do pojednania narodów i kultur.

W tym duchu przyjmujemy tę Kartę jako wspólne zobowiązanie do dialogu i współpracy. Przedstawia ona podstawowe zadania ekumeniczne i wytycza szereg przewodnich wskazań i obowiązków.

Winna ona służyć rozwojowi wszystkich płaszczyzn życia Kościołów, ekumenicznej kultury dialogu i współpracy, tworząc w tym celu wiążące normy. Nie posiada ona jednak charakteru dogmatyczno-nauczycielskiego czy prawno-kościelnego. Jej obowiązywalność polega raczej na samozobowiązaniu ze strony europejskich Kościołów i organizacji ekumenicznych. Na podstawie tego tekstu mogą one formułować w swojej sytuacji własne dodatkowe normy i wspólne perspektywy, biorąc pod uwagę konkretne własne wyzwania i wypływające stąd zobowiązania.

I – WIERZYMY W „JEDEN. ŚWIĘTY. KATOLICKI APOSTOLSKI KOŚCIÓŁ”

„Usiłujcie zachować jedność Ducha dzięki więzi, jaką jest pokój. Jedno jest ciało i jeden Duch, bo zostaliście wezwani do jednej nadziei, jaką daje wasze powołanie. Jeden jest Pan, jedna jest wiara, jeden chrzest. Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich, który jest i działa ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich” (Ef 4,3-6).

Wezwani razem do jedności wiary

Zgodnie z Ewangelią Jezusa Chrystusa, jak to naucza Pismo Święte i ujmuje ekumeniczne nicejsko-konstantynopolskie wyznanie wiary (381), wierzymy w Boga w Trójcy: Ojca, Syna i Ducha Świętego.

Skoro w tym Credo wyznajemy „jeden, święty, katolicki i apostolski” Kościół, nasze niezbywalne zadanie ekumeniczne polega na uwidocznianiu tej jedności, która jest zawsze darem Bożym.

Istotne różnice w płaszczyźnie wiary uniemożliwiają jeszcze widzialną jedność. Istnieją odmienne pojęcia Kościoła i jego jedności, sakramentów i posług. W tej sytuacji nie wolno nam rezygnować. Jezus Chrystus ukazał nam na Krzyżu swoją miłość i tajemnicę pojednania: naśladując Go, chcemy uczynić wszystko, co możliwe, by rozwiązać problemy i przezwyciężyć przeszkody, które jeszcze dzielą Kościoły.

Zobowiązujemy się podążać za apostolskim wezwaniem z listu do Efezjan (Ef 4,3-6) do jedności i cierpliwie zmierzać do osiągnięcia wspólnego rozumienia zbawczego orędzia Chrystusa zawartego w Ewangelii; działać z mocy Ducha Świętego na rzecz widzialnej jedności Kościoła Jezusa Chrystusa w jedynej wierze, która znajduje swój wyraz we wzajemnym uznaniu chrztu i w eucharystycznym dzieleniu się oraz we wspólnym świadectwie i służbie.

II – W DRODZE DO WIDZIALNEJ JEDNOŚCI KOŚCIOŁÓW W EUROPIE

„Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali” (J 13,25)

Głosić razem Ewangelię

Najważniejszym zadaniem Kościołów w Europie jest wspólne głoszenie Ewangelii słowem i czynem dla zbawienia wszystkich ludzkich istot. Wobec braku wspólnych odniesień, wobec oddalenia się od wartości chrześcijańskich, lecz także wobec różnobarwnego poszukiwania sensu, chrześcijanki i chrześcijanie są szczególnie wezwani do dawania świadectwa swojej wierze. Temu celowi na szczeblu lokalnym wspólnoty służą wzmożone zaangażowanie i wymiana doświadczeń w płaszczyźnie katechezy i duszpasterstwa. Równocześnie ważne jest, żeby cały lud Boży oddawał się wspólnemu szerzeniu Ewangelii w publicznej przestrzeni społeczeństwa i przydawał mu znaczenie i wiarygodność także przez zaangażowanie społeczne i podejmowanie odpowiedzialności w sferze politycznej.

Zobowiązujemy się do zapoznania innych Kościołów z naszymi inicjatywami ewangelizacji i do podejmowania wspólnych uzgodnień, aby uniknąć szkodliwej konkurencji i niebezpieczeństwa nowych podziałów; do uznawania, iż każda istota ludzka może wybrać swobodnie i zgodnie z sumieniem własną przynależność religijną i kościelną. Nikt nie może być zmuszany do nawrócenia za pomocą nacisków moralnych lub bodźców materialnych. Równocześnie nikomu nie można zabraniać nawrócenia, które byłoby następstwem wolnego wyboru.

Wychodzić naprzeciw innym

Winniśmy wspólnie w duchu Ewangelii przepracować historię Kościołów chrześcijańskich, którą prócz wielu dobrych doświadczeń cechują także podziały, wrogość, nieprzyjaźń i wprost starcia zbrojne. Ludzki grzech, brak miłości i częste posługiwanie się wiarą i Kościołami w interesach politycznych poważnie zaszkodziły wiarygodności chrześcijańskiego świadectwa.

Dla chrześcijanek i chrześcijan ekumenizm zaczyna się więc od odnowy serc i gotowości do pokuty i nawrócenia. Stwierdzamy, że w ramach ruchu ekumenicznego nastąpił wzrost pojednania.

Ważną rzeczą jest uznanie darów duchowych różnych tradycji chrześcijańskich, wzajemne poznanie się i wzajemne przyjęcie swoich darów. Dla dalszego rozwoju ekumenizmu szczególnie pożądane jest włączenie doświadczeń i oczekiwań młodych ludzi oraz usilne popieranie ich uczestnictwa i współpracy.

Zobowiązujemy się do przezwyciężania samowystarczalności i odrzucania uprzedzeń, do starania się o wzajemne poznanie i życie dla siebie nawzajem; do popierania otwarcia ekumenicznego i współpracy w dziedzinie wychowania chrześcijańskiego, w dziedzinie początkowej i stałej formacji teologicznej jak też w ramach studiów.

Działać razem

Ekumenizm wyraża się już w wielu formach wspólnego działania. Liczne chrześcijanki i chrześcijanie różnych Kościołów żyją i działają razem jako przyjaciele, sąsiedzi, w pracy i w ramach własnej rodziny. W sposób szczególny międzywyznaniowe małżeństwa winny spotykać się z pomocą w praktykowaniu ekumenizmu w życiu codziennym.

Zalecamy tworzenie i utrzymywanie na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym organizmów mających na celu współpracę ekumeniczną o charakterze dwustronnym lub wielostronnym.

Na płaszczyźnie europejskiej należy umacniać współpracę między Konferencją Kościołów Europejskich (KEK) i Radą Konferencji Biskupów Europejskich (CCEE) i przeprowadzać dalsze ekumeniczne zgromadzenia europejskie.

W przypadku konfliktów między Kościołami należy stosować i popierać środki pośrednictwa i pokoju.

Zobowiązujemy się do współdziałania na wszystkich szczeblach życia kościelnego tam, gdzie istnieją do tego przesłanki, a temu nie powinny przeszkadzać racje wiary lub cele wyższej wagi;

ochrony praw mniejszości i pomocy w usuwaniu nieporozumień i uprzedzeń między Kościołami większości i mniejszości w naszych krajach.

Wspólnie się modlić

Ekumenizm żyje dlatego, że razem słuchamy słowa Bożego i pozwalamy, aby Duch Święty działał w nas i przez nas. Tak otrzymana łaska owocuje dzisiaj wysiłkami, modlitwami i nabożeństwami zmierzającymi do pogłębienia duchowej jedności między Kościołami i do modlitwy o widzialną jedność Kościoła Chrystusowego. Szczególnie bolesnym znakiem podziału ciągle istniejącym między wieloma Kościołami chrześcijańskimi jest brak wspólnej Eucharystii.

W niektórych Kościołach istnieją zastrzeżenia co do wspólnej modlitwy ekumenicznej. W dalszym jednak ciągu na naszą duchowość chrześcijańską wywierają piętno liczne nabożeństwa ekumeniczne, wspólne pieśni i modlitwy, a zwłaszcza „Ojcze nasz”.

Zobowiązujemy się modlić się wzajemnie za siebie i o jedność chrześcijan; poznawać i cenić nabożeństwa i inne formy życia duchowego innych Kościołów; podążać w kierunku wspólnej Eucharystii.

Kontynuować dialogi

Nasza wspólna przynależność do Chrystusa ma większe znaczenie od naszych różnic w dziedzinie teologicznej i etycznej. Istnieje wielość, która jest darem i wzbogaceniem, lecz występują także podziały w zakresie doktryny, kwestii etycznych i norm prawa kościelnego, które doprowadziły do rozdarcia między Kościołami; decydującą rolę odgrywały często także szczególne okoliczności historyczne i odmienne tradycje kulturowe. Celem pogłębienia ekumenicznej jedności należy absolutnie kontynuować wysiłki zdążające do osiągnięcia zgodności w wierze. Bez jedności w wierze nie ma pełnej jedności kościelnej. Dla dialogu nie ma żadnej alternatywy.

Zobowiązujemy się do sumiennego i intensywnego prowadzenia dialogu między naszymi Kościołami na różnych szczeblach kościelnych i do sprawdzania, jakie rezultaty dialogu mogą i powinny być ogłoszone w formie wiążącej władze kościelne; do starania się o dialog na tematy kontrowersyjne, zwłaszcza w kwestiach wiary i etyki, z którymi wiąże się niebezpieczeństwo podziału, i wspólne dyskutowanie nad takimi problemami w świetle Ewangelii.

III – NASZA WSPÓLNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ W EUROPIE

„Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi” (Mt 5,9).

Przyczyniać się do kształtowania Europy

W ciągu wieków rozwijała się Europa nacechowana w płaszczyźnie religijnej i kulturalnej przeważnie chrześcijaństwem.

Równocześnie z winy chrześcijan rozprzestrzeniło się wiele zła w Europie i poza jej granicami. Wyznajemy naszą współodpowiedzialność za tę winę i prosimy o jej wybaczenie Boga i ludzi.

Nasza wiara pomaga nam uczyć się na doświadczeniach przeszłości i starać się, aby wiara chrześcijańska oraz miłość bliźniego promieniowały nadzieją w moralności i etyce, wychowaniu i kulturze, polityce i ekonomii w Europie i całym świecie.

Kościoły popierają jednoczenie się kontynentu europejskiego. Nie można osiągnąć jedności w trwałej formie bez wspólnych wartości. Jesteśmy przekonani, że dziedzictwo duchowe chrześcijaństwa stanowi siłę inspirującą wzbogacającą Europę. Na fundamencie naszej wiary chrześcijańskiej angażujemy się na rzecz Europy ludzkiej i społecznej, w której będzie się cenić prawa człowieka i podstawowe wartości pokoju, sprawiedliwości, wolności, tolerancji, dzielenia się i solidarności. Kładziemy nacisk na poszanowanie życia, na wartość małżeństwa i rodziny, na priorytetową opcję na rzecz ubogich, na gotowość przebaczenia a w każdym przypadku na miłosierdzie.

Jako Kościoły i wspólnoty międzynarodowe winniśmy postawić tamę niebezpieczeństwu, że Europa rozwinie się w zjednoczony Zachód i rozbity Wschód. Należy mieć także na uwadze przepaść między Północą i Południem. Równocześnie należy unikać wszelkiej formy eurocentryzmu i umacniać odpowiedzialność Europy wobec całej ludzkości, a zwłaszcza wobec biednych całego świata.

Zobowiązujemy się do porozumienia się co do treści i celów naszej odpowiedzialności społecznej i do popierania możliwie całokształtu interesów i koncepcji Kościołów wobec cywilnych instytucji europejskich; do ochrony podstawowych wartości przed wszystkimi atakami; do sprzeciwu wobec wszelkiej próby instrumentalizacji Kościoła w celach etnicznych lub nacjonalistycznych.

Pojednanie narodów i kultur

Za bogactwo Europy uważamy wielość tradycji regionalnych, narodowych, kulturalnych i religijnych. Wobec licznych konfliktów zadaniem Kościołów jest wspólne podejmowanie posługi pojednania także wobec narodów i kultur. Wiemy, że pokój między Kościołami stanowi w tym względzie równie ważną przesłankę.

Nasze wspólne wysiłki są zwrócone ku ocenie i rozwiązywaniu problemów politycznych i społecznych w duchu Ewangelii. Kiedy szanujemy osobę i godność każdego człowieka jako obrazu Bożego, opowiadamy się za absolutną równością każdej istoty ludzkiej.

Jako Kościoły chcemy popierać całokształt procesu demokratyzacji w Europie. Opowiadamy się za porządkiem pokojowym, opartym na rozwiązywaniu konfliktów pozbawionym przemocy. Potępiamy więc każdą formę przemocy wobec istot ludzkich, zwłaszcza wobec kobiet i dzieci.

Pojednanie oznacza popieranie sprawiedliwości społecznej w ramach narodu i pomiędzy wszystkimi narodami, a w sposób szczególny zwalczanie przepaści między bogatym i biednym oraz bezrobocia. Chcemy razem przyczyniać się do tego, ażeby emigrującym kobietom i mężczyznom, uchodźcom i szukającym w Europie azylu była udzielana ludzka i godziwa gościnność.

Zobowiązujemy się do przeciwstawiania się wszelkiej formie nacjonalizmu, który prowadzi do ucisku innych narodów i mniejszości narodowych i do szukania rozwiązywania konfliktów bez użycia siły, do poprawy i umocnienia sytuacji i równości praw kobiet we wszystkich sferach życia i do popierania słusznej jedności między kobietami i mężczyznami w łonie Kościoła i społeczeństwa.

Ratowanie stworzenia

Wierząc w miłość Boga Stwórcy uznajemy z wdzięcznością dar stworzenia i piękno natury. Z niepokojem jednak patrzymy na fakt, że dobra ziemi bywaj ą wykorzystywane bez liczenia się z ich istotną wartością, bez brania pod uwagę ich ograniczoności i bez zważania na dobro przyszłych pokoleń.

Chcemy razem angażować się na rzecz realizacji warunków życia dla całego stworzenia. Świadomi naszej odpowiedzialności przed Bogiem winniśmy oceniać i dalej rozwijać wspólne kryteria określające to, co jest dozwolone w płaszczyźnie etycznej, nawet jeśli jest to możliwe do realizacji z punktu widzenia naukowego i technologicznego. W każdym przypadku jedyna godność każdej istoty ludzkiej winna mieć pierwszeństwo przed tym, co z punktu widzenia technicznego jest możliwe do urzeczywistnienia.

Polecamy wprowadzenie ze strony Kościołów europejskich ekumenicznego dnia modlitwy o ratowanie stworzenia.

Zobowiązujemy się dalej rozwijać styl życia, w którym w przeciwieństwie do dominacji logiki ekonomicznej i pędu do konsumpcji, przywiązujemy znaczenie do jakości życia odpowiedzialnego; popierać organizacje środowiskowe Kościołów i sieci ekumeniczne, które biorą na siebie odpowiedzialność za ochronę dzieła stworzenia.

Pogłębianie jedności z judaizmem

Szczególna jedność wiąże nas z narodem Izraela, z którym Bóg zawarł wieczyste przymierze. Wiemy w wierze, że nasze siostry i nasi bracia Żydzi „są – ze względu na praojców – przedmiotem miłości. Bo dary łaski i wezwanie Boże są nieodwołalne” (Rz 11,28-29). Do nich należą „przybrane synostwo i chwała, przymierza i nadanie Prawa, pełnienie służby Bożej i obietnice. Do nich należą praojcowie, z nich również jest Chrystus według ciała” (Rz 9,4-5).

Ubolewamy i potępiamy wszystkie przejawy antysemityzmu, „pogromy”, prześladowania. Prosimy Boga o wybaczenie antyjudaizmu w środowisku chrześcijańskim a nasze siostry i naszych braci Żydów o dar pojednania.

Pilną i niezbędną jest rzeczą uświadamianie przez głoszenie i nauczanie, doktrynę i życie naszych Kościołów głębokiej więzi między wiarą chrześcijańską a judaizmem oraz popieranie współpracy między chrześcijanami i żydami.

Zobowiązujemy się do sprzeciwu wobec wszelkich form antysemityzmu i antyjudaizmu w Kościele i społeczeństwie; do szukania i intensyfikacji na wszystkich szczeblach dialogu z naszymi siostrami i naszymi braćmi Żydami.

Uzdrowienie stosunków z islamem

W Europie od wieków żyją muzułmanie. W niektórych krajach stanowią oni silne mniejszości. Z tego powodu nastąpiły i utrzymywane są liczne pozytywne i dobre stosunki sąsiedzkie między muzułmanami i chrześcijanami, ale także po obu stronach znaczne zastrzeżenia i uprzedzenia, które sięgają bolesnych przeżyć w historii i w niedawnej przeszłości.

Chcemy nasilić na wszystkich szczeblach spotkania między chrześcijanami i muzułmanami oraz dialog chrześcijańsko-islamski. W sposób szczególny zalecamy wspólną refleksję nad wiarą w jedynego Boga i nad koncepcją praw człowieka.

Zobowiązujemy się do traktowania muzułmanów z szacunkiem; do współpracy z muzułmanami w zakresie wspólnie interesujących nas tematów.

Spotkanie z innymi religiami i światopoglądami

Wielość przekonań religijnych, światopoglądów i form życia stała się cechą charakterystyczną dla kultury europejskiej. Szerzą się religie wschodnie i nowe wspólnoty religijne, budząc także zainteresowanie wielu chrześcijan. Poza tym jest coraz więcej mężczyzn i kobiet, którzy odrzucając wiarę chrześcijańską, odnoszą się do niej z obojętnością i opowiadają się za innymi światopoglądami.

Chcemy poważnie traktować adresowane do nas zagadnienia krytyczne i starać się o prowadzenie lojalnej konfrontacji. Należy w związku z tym odróżniać wspólnoty, z którymi należy starać się o dialog, od tych, wobec których z punktu widzenia chrześcijańskiego należy zachować ostrożność.

Zobowiązujemy się uznawać wolność religijną oraz sumienia osób i wspólnot, i postępować tak, żeby one, indywidualnie i wspólnotowe, prywatnie i publicznie mogły praktykować własną religię lub światopogląd w poszanowaniu obowiązującego prawa; być otwartymi do dialogu z wszystkimi osobami dobrej woli, dążenia wraz z nimi do wspólnych celów i dawania wobec nich świadectwa wierze chrześcijańskiej.

Jezus Chrystus, Pan „jednego” Kościoła,
Jest naszą największą nadzieją na pojednanie i pokój.
W Jego imię chcemy przemierzać w Europie wspólną drogę.
Niechaj pomaga nam Bóg przez swojego Ducha Świętego!
„A Bóg, dawca nadziei, niech wam udzieli pełni radości i pokoju w wierze,
abyście przez moc Ducha Świętego byli bogaci w nadzieję” (Rz 15,13).

Jako Przewodniczący Konferencji Kościołów Europejskich (KEK) i Rady Konferencji Biskupów Europejskich (CCEE) polecamy tę Kartę Ekumeniczną jako tekst podstawowy dla wszystkich Kościołów i Konferencji Biskupów Europy, aby ją przyjęły i dostosowały do szczególnego kontekstu każdej z nich.

Wraz z tym zaleceniem podpisujemy Kartę Ekumeniczną w kontekście Europejskiego Spotkania Ekumenicznego, które odbywa się w pierwszą niedzielę po wspólnej Wielkanocy roku 2001.

Strassburg, dnia 22 kwietnia 2001 roku

Kard. Miloslav Vlk
Przewodniczący
Rady Konferencji Biskupów Europy

Metropolita Jeremiasz
Przewodniczący
Konferencji Kościołów Europejskich