Mogę!
1. Wieczór
WSTĘP
Są ludzie, którzy kładą się spać „z kurami”. Inni z kolei lubią siedzieć po nocach. Jedni lubią poranki, inni południe pełne słońca, niektórzy jeszcze wieczory pełne ciemności i ciszy, kiedy dobrze jest poczytać książkę, posłuchać radia, albo porozmawiać z kimś bliskim.
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Formularz – lampka na biurko. Odpowiadamy na pytanie: co ludzie z przyjemnością robią w długie, jesienne wieczory? Na co jest dobrze przeznaczyć wtedy czas? Prezentacja na forum i podziękowanie.
PUENTA
Pewnego ciepłego, jesiennego wieczoru, 9 listopada 1982 roku, miało miejsce niezwykłe spotkanie. W Santiago de Compostela, w sanktuarium św. Jakuba Apostoła, Jan Paweł II spotkał się ze znakomitościami współczesnej Europy. Możemy sobie wyobrazić niezwykle podniosłą atmosferę… obecność koronowanych głów, polityków, dostojników Kościoła… możemy sobie wyobrazić również atmosferę takiego spotkania…
Do zgromadzonych w świątyni osób Papież przemówił w następująco:
„Dotarłszy do kresu mojej pielgrzymki po ziemi hiszpańskiej, pragnąłem zatrzymać się w tej wspaniałej katedrze, tak ściśle związanej z Apostołem Jakubem i wiara w Hiszpanii. (…) To miejsce, tak drogie pobożności mieszkańców prowincji galicyjskiej i wszystkich Hiszpanów, stało się w ciągu wieków punktem przyciągania dla Europy i dla całego chrześcijaństwa. Dlatego pragnąłem spotkać się tutaj ze znakomitymi przedstawicielami instytucji europejskich, organizacji z całego kontynentu i biskupami. Do wszystkich kieruję pełne szacunku i serdeczne pozdrowienie i pragnę wraz z wami zastanowić się tego wieczoru nad Europą.”[2]
W czasie dzisiejszych zajęć i my również będziemy zastanawiać się nad Europą. Być może w naszym rozumieniu potrzebna jest ona, aby zdobyć dobrze płatną pracę, aby poznać nowych, ciekawych ludzi. Dzisiejsza refleksja może nam przybliżyć Europę, jej chrześcijańskie korzenie, jej sukcesy i porażki. Wyruszamy zatem w drogę do Europy…
2. Owoce pielgrzymowania
WSTĘP
A skoro o wędrowaniu mowa, to warto przytoczyć tu słowa Papieża, który dalej mówił tego pamiętnego wieczoru:
„Moje spojrzenie ogrania w tej chwili cały kontynent europejski, tę olbrzymią sieć dróg komunikacji, które łączą składające się nań miasta i narody; widzę te drogi, które od średniowiecza prowadziły i prowadza do Santiago de Compostela – jak na to wskazuje Rok Święty obchodzony obecnie – niezliczone rzesze pielgrzymów, które tu ściągało nabożeństwo do Apostoła Jakuba.
Począwszy od XI i XII wieku, za sprawą mnichów z Cluny, wierni ze wszystkich stron Europy coraz liczniej i coraz częściej przybywali do grobu świętego Jakuba, przedłużając aż do miejsca uważanego wówczas na „finis terrae” ową sławną „drogę do Santiago”, wzdłuż której już wcześniej pielgrzymowali chrześcijanie, znajdując na trasie nocleg i opiekę ze strony takich wzorowych sprawców miłosierdzia jak święty Domingo de la Colzada i święty Juan Ortega, czy też w takich miejscach jak sanktuarium Virgen del Camino.
Tu przybywali z Francji, z Włoch, z Europy Środkowej, z krajów nordyckich i z narodów słowiańskich chrześcijanie wszelkich stanów: od królów aż po najskromniejszych wieśniaków, chrześcijanie wszystkich poziomów duchowych: od świętych, jak Franciszek z Asyżu czy Brygida Szwedzka (nie mówiąc o tylu świętych hiszpańskich), aż po publicznych grzeszników, czyniących pokutę.”
Prezentacja mapy dróg prowadzących do Santiago de Compostela…
My również mamy w kraju wiele świętych miejsc i sanktuariów, do których licznie pielgrzymujemy. Prym wiedzie wśród nich oczywiście Jasna Góra, gdzie jest łaskami słynący obraz Matki Bożej.
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Formularz – wieści z trasy pielgrzymki. Zadanie jest następujące: odpowiadamy na pytanie: co ważnego dzieje się z człowiekiem w trakcie pielgrzymowania? Co dzieje się między ludźmi? Co im daje wspólne pielgrzymowanie? Można to zrobić w formie pocztówki z pozdrowieniami z pielgrzymki lub po prostu odpowiedzieć na pytanie w punktach. Prezentacja na forum i podziękowanie.
PUENTA
Do wskazanych tutaj wartości i sytuacji można dodać jeszcze cos niezwykle ważnego, co zauważył Jan Paweł II:
„Cała Europa odnalazła się wokół tej „pamiątki” świętego Jakuba, w tych samych wiekach, w których budowała się jako kontynent jednorodny i zjednoczony duchowo. Dlatego to sam Goethe stwierdzi, że świadomość europejska zrodziła się w pielgrzymowaniu.
Pielgrzymki do Santiago były jednym z przemożnych czynników, jakie sprzyjały wzajemnemu zrozumieniu tak różnych ludów europejskich, jak ludy romańskie, germańskie, celtyckie, anglosaskie i słowiański. Pielgrzymowanie zbliżało, umożliwiało kontakt i jednoczyło ludy, do których z upływem wieków docierało przepowiadanie świadków Chrystusa i które przyjmowały Ewangelię, a równocześnie – można powiedzieć – kształtowały się jako ludy i narody.”
3. Konflikty i kryzysy
WSTĘP
Wprawdzie – jak mówi Papież – „pielgrzymowanie zbliżało, umożliwiało kontakt i jednoczyło ludy”, to jednak Europa nie raz doświadczyła w swoich dziejach kryzysu, tragedii, wojny, niepokoju. Doświadcza ich zresztą aż po dzień dzisiejszy. Można nawet powiedzieć, że Europa w swej historii odniosła bardzo wiele ran…
A skoro mowa o ranach, to warto je po prostu „opatrzyć”, aby się szybko i bez problemów zagoiły.
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Pomoce – duża konturowa mapa Europy, plaster opatrunkowy. Zadanie jest następujące: rozmawiamy o trudnych i bolesnych momentach w historii Europy, wskazujemy regiony, w których się rozgrywały. Trudnymi momentami nie muszą być wcale tylko wojny – niszczące bywają też np. idee, negowanie wartości, zaniedbania na dużą skalę. Wypisujemy je hasłami na mapie w miejscach, krajach, gdzie miały miejsce, następnie przyklejamy obok kawałeczek plastra. Warto również obok napisać, jakie wartości chrześcijańskie zostały wtedy zaprzepaszczone (chociaż nie jest to konieczne)
Prezentacja na forum i podziękowanie za pracę.
PUENTA
Jan Paweł II:[3]
„Historia kształtowania się narodów europejskich rozwija się równolegle z ich ewangelizacją, do tego stopnia, że granice Europy pokrywają się z zasięgiem przenikania Ewangelii.
Po dwudziestu wiekach historii, pomimo krwawych konfliktów, w których narody Europy stawały naprzeciw siebie, i pomimo duchowych kryzysów, jakie odcisnęły swoje piętno na życiu kontynentu do tego stopnia, że przed świadomością współczesną stają poważne znaki zapytania co do jego przyszłych losów – trzeba stwierdzić, że tożsamości europejskiej nie można zrozumieć bez chrześcijaństwa i że w nim właśnie znajdują się te wspólne korzenie, z których wyrosła i dojrzała cywilizacja starego kontynentu, jego kultura, jego dynamika, jego przedsiębiorczość, jego zdolność do konstruktywnej ekspansji także na inne kontynenty, jednym słowem to wszystko, co stanowi o jego chwale.”
4. Poszukiwanie
WSTĘP
Jan Paweł II dodał następnie:
Jeszcze dzisiaj dusza Europy pozostaje zjednoczona, ponieważ oprócz tych wspólnych początków żyje wspólnymi wartościami chrześcijańskimi i ludzkimi, takimi jak godność osoby ludzkiej, głębokie przywiązanie do sprawiedliwości i wolności, pracowitość, duch inicjatywy, miłość rodzinna, szacunek dla życia, tolerancja, pragnienie współpracy i pokoju, które są jej cechami charakterystycznymi.”
Odnoszę jednak wrażenie, że w naszej współczesności dość często te wartości pozostają jednak mało efektowne i niezbyt widoczne. Są również ludzi, którzy mogą powiedzieć, że Papieżowi się tam tylko wydaje, że żyje złudzeniami, że dzisiejsza Europa nie ma już wiele wspólnego z chrześcijańską wizją świata i człowieka.
Wyobraźmy sobie jednak, że wartości te są niczym światła latarni dla ludzi i społeczeństw w dzisiejszych czasach… czym zatem będą przyciągały ku sobie ludzi? przecież dzisiaj drogę wskazuje wiele różnych „świateł”, obiecujących dużo bardziej intensywne doznania i pomysły na życie…
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Pomoce – latarnia[4] narysowana na arkuszu papieru, widok z góry, może być również narysowany brzeg morza i inne elementy krajobrazu. Widok z góry jest konieczny, aby można było wokół narysować promienie i wpisać w nie odpowiedzi na pytanie.
Powtórzmy zatem pytanie: wartości chrześcijańskie są niczym światła latarni dla ludzi i społeczeństw w dzisiejszych czasach… czym zatem będą przyciągały ku sobie ludzi? Prezentacja na forum i podziękowanie.
PUENTA
Jan Paweł II:
„Dlatego ja, Jan Paweł, syn polskiego narodu, który zawsze uważał się za naród europejski ze względu na swe początki, tradycje, kulturę i żywotne więzy, syn narodu słowiańskiego wśród Latynów i łacińskiego pośród Słowian, ja, następca Piotra na Stolicy Rzymskiej, stolicy, którą Chrystus zechciał umieścić w Europie i którą kocha za jej trud szerzenia chrześcijaństwa na całym świecie, ja, biskup Rzymu i pasterz Kościoła powszechnego, z Santiago kieruję do Ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Odkryj swe początki. Tchnij życie w swe korzenie. Tchnij życie w te autentyczne wartości, które sprawiły, że twoje dzieje były pełne chwały, a twoja obecność na innych kontynentach dobroczynna. Odbuduj swoją jedność duchową w klimacie pełnego szacunku dla innych religii i dla prawdziwych swobód. Oddaj cesarzowi to, co cesarskie, Bogu zaś to, co Boskie. Nie chełp się swoimi podbojami, pomna na ich możliwe negatywne konsekwencje. Nie zniechęcaj się z powodu zmniejszania się twojego znaczenia w świecie czy też z powodu kryzysów społecznych i kulturalnych, które cię dotykają.
Możesz jeszcze być latarnią cywilizacji i bodźcem postępu dla świata. Inne kontynenty patrzą na ciebie i spodziewają się po tobie tej samej odpowiedzi, jaką święty Jakub dał Chrystusowi: „Mogę”.
Katecheza opracowana w oparciu o przemówienie Jana Pawła II w Santiago de Compostela 9 XI 1982 r.
[2] W czasie prowadzenia katechezy podkreślam znaczenie pewnych słów. Dzięki temu bardziej czytelny jest sens wykonywanego wcześniej ćwiczenia. W treści tego scenariusza podkreślenia w przemówieniu Papieża będę je zaznaczał tłustym drukiem. Konieczne jest skomentowanie ich w trakcie puenty przez prowadzącego lub zapytanie o zdanie uczestników.
[3] Zamiast czytać poniższy tekst, lepiej opowiedz własnymi słowami, co powiedział Papież. Możesz go również opatrzyć osobistym komentarzem lub zapytać uczniów, co o nim myślą.
[4] Można ją również narysować w trakcie zajęć, gdy czas na to pozwala.