Orędzie nadziei
Scenariusz jest przeznaczony na zajęcia z młodzieżą gimnazjalną lub ponadgimnazjalną. Czas trwania: 45-60 min. Pomoce dydaktyczne: papierowa taśma klejąca (lakiernicza), przybory do pisania i kolorowania – kredki, pisaki, farby, pędzle, pojemniki na wodę, duże arkusze szarego papieru, nożyczki, stare gazety, klej biurowy.
1. Stare i nowe
WSTĘP
Przywitaj wszystkich uczestników spotkania, zwróć uwagę na osoby nieznajome. Warto na poczatku powiedzieć kilka słów o sobie, aby chociaż poznać swoje imiona, przełamać anonimowość i poznać np. zainteresowania uczestników lub miejsce nauki, pracy. Jeśli jest taka możliwość, to można zatańczyć jakiś taniec integracyjny lub przeprowadzić prostą zabawę.
Wprowadzając w spotkanie zapoznaj uczestników z treścią fragmentu adhortacji:
EE, 18: Zgromadzenie synodalne ukazało w sposób jasny i przekonujący, że Kościół ma do zaofiarowania Europie najcenniejsze dobro, jakiego nikt inny nie może jej dać: jest to wiara w Jezusa Chrystusa, źródło nadziei, która nie zawodzi; jest to dar leżący u początków jedności duchowej i kulturowej ludów Europy, który dzisiaj i w przyszłości stanowić może zasadniczy wkład w ich rozwój i integrację.
Tak, po dwudziestu wiekach, Kościół ma do ofiarowania na początku trzeciego tysiąclecia to samo orędzie, które stanowi jego jedyne bogactwo…
AKTYWIZACJA
Podziel uczestników na kilkuosobowe grupy. Przedstaw zadanie do wykonania: Zadanie jest następujące: przedstawiamy Chrystusa jako nadzieję, która nie zawodzi za pomocą projektu ornatu, który wykonamy z dostępnych nam materiałów..
Rozdaj pomoce, określ czas na jego wykonanie. Ćwiczenie to jest czasochłonne, ale ostateczny efekt powinien być satysfakcjonujący. Prezentacja prac na forum ogólnym. Uczestnicy dzielą się spostrzeżeniami na tema prac i swoimi skojarzeniami. Wykonane dzieła umieszczamy tak, aby były widoczne, ale nie przeszkadzały w dalszej części spotkania.
PUENTA
Podsumowując to ćwiczenie przekaż treść adhortacji:
Jezus Chrystus jest Panem; w Nim i tylko w Nim jest zbawienie (por. Dz 4,12). Źródłem nadziei dla Europy i dla całego świata jest Chrystus, „Kościół zaś jest jakby kanałem przenoszącym i rozprzestrzeniającym falę łaski, tryskającej z przebitego Serca Odkupiciela”.
Na fundamencie tego wyznania wiary rodzi się w naszych sercach i na naszych ustach „radosne (…) wyznanie nadziei: Ty, o Panie zmartwychwstały i żywy, jesteś wiecznie nową nadzieją Kościoła i ludzkości; Ty jesteś jedyną i prawdziwą nadzieją człowieka i historii; Ty jesteś «pośród nas nadzieją chwały» (por. Kol 1,27) w tym życiu i po śmierci. W Tobie i z Tobą możemy dotrzeć do prawdy, nasze życie ma sens, wspólnota jest możliwa, a różnorodność może stać się bogactwem. W Tobie i z Tobą moc Królestwa działa w historii i pomaga w budowie ludzkiej społeczności, a miłość nadaje wysiłkom ludzkości nieprzemijającą wartość. Z Tobą i w Tobie ból może stać się drogą zbawienia, życie zwycięży śmierć, a stworzenie dostąpi udziału w chwale synów Bożych”.
2. Historyczne inspiracje
WSTĘP
Przechodząc do kolejnego etapu spotkania przedstaw również zauważenie i docenienie innych, pozachrześcijańskie korzeni kultury europejskiej, o których pisze Papież w adhortacji:
EE, 19: Jezus Chrystus jest naszą nadzieją, gdyż On, odwieczne Słowo Boga, które od zawsze jest w łonie Ojca (por. J 1,18), umiłował nas tak bardzo, że przyjął we wszystkim, z wyjątkiem grzechu, naszą ludzką naturę, stając się uczestnikiem naszego życia, by nas zbawić. Wyznawanie tej prawdy stanowi podstawę naszej wiary. Utrata prawdy o Jezusie Chrystusie, czy jej niezrozumienie, uniemożliwiają wniknięcie w samą tajemnicę miłości Bożej i komunii trynitarnej.
Jezus Chrystus jest naszą nadzieją, gdyż On objawia tajemnicę Trójcy. To jest centrum wiary chrześcijańskiej, wciąż jeszcze mogącej wnieść wielki wkład, podobnie jak dotychczas, w tworzenie struktur, które – nawiązując do wielkich ewangelicznych wartości lub w konfrontacji z nimi – będą wywierać pozytywny wpływ na życie, historię i kulturę różnych ludów kontynentu.
Z różnorodnych duchowych korzeni wyrasta uznanie wartości osoby i jej niezbywalnej godności, świętości ludzkiego życia i centralnej roli rodziny, znaczenia oświaty i wolności myśli, słowa, religii, jak też ochrona prawna jednostek i grup, umacnianie solidarności i dobra wspólnego, uznanie godności pracy. Z tych korzeni zrodziło się dążenie do podporządkowania władzy politycznej prawu i poszanowaniu praw osoby i narodów.
Trzeba zatem przypomnieć tu ducha starożytnej Grecji i Rzymu, wkład ludów celtyckich, germańskich, słowiańskich, ugrofińskich, kultury żydowskiej i świata muzułmańskiego. Tym niemniej trzeba uznać, że historycznie inspiracje te znalazły w tradycji judeo-chrześcijańskiej siłę zdolną do ich harmonizacji, konsolidacji i rozwoju. Jest to fakt, o którym nie można zapominać; przeciwnie, budując „wspólny europejski dom” trzeba uznać, że gmach ten winien się opierać także na wartościach, które objawiły się w pełni w tradycji chrześcijańskiej. Świadomość tego przynosi korzyść wszystkim.
AKTYWIZACJA
Praca na forum w formie przygotowanej odpowiednio wcześniej prezentacji. Aby przeprowadzić tę część spotkania, uczestnicy muszą mieć wcześniej zadane zdobycie informacji na temat różnych wpływów na kulturowe korzenie Europy. Papież wymienia w adhortacji następujące wątki: „ducha starożytnej Grecji i Rzymu, wkład ludów celtyckich, germańskich, słowiańskich, ugrofińskich, kultury żydowskiej i świata muzułmańskiego”.
Owoce prezentacji można potem umieścić na arkuszu papieru z namalowanymi korzeniami, czy w innej dowolnej formie ekspozycji, w zależności od umiejętności i pomysłowości uczestników. Podziękuj za przygotowanie materiałów do prezentacji.
PUENTA
W puencie tej części zajęć warto podkreślić rolę chrześcijaństwa i wiary w Boga w Trójcy Świętej Jedenego oraz konsekwencje płynące z tej wiary dla kształtu współczesnego społeczeństwa oraz poczucia sensu historii.
„Kościół (…) nie ma tytułu do opowiadania się za takim albo innym rozwiązaniem instytucjonalnym czy konstytucyjnym” Europy, pragnie zatem konsekwentnie respektować słuszną autonomię porządku cywilnego. Ma on jednak za zadanie ożywiać w chrześcijanach Europy wiarę w Trójcę Przenajświętszą, dobrze zdając sobie sprawę, że wiara ta jest źródłem autentycznej nadziei dla kontynentu. Wiele wyżej wspomnianych wielkich wzorów, leżących u podstaw cywilizacji europejskiej, wywodzi się z wiary w Trójcę Przenajświętszą. Wiara ta zawiera w sobie niezwykły potencjał duchowy, kulturowy i etyczny, który może pomóc w zrozumieniu poważnych kwestii dręczących dziś Europę, takich jak rozpad społeczeństwa i utrata punktu odniesienia nadającego sens życiu i historii. Wynika stąd konieczność nowej medytacji teologicznej, duchowej i duszpasterskiej nad tajemnicą trynitarną.
3. Kanał
WSTĘP
Przechodząc do kolejnej części zajęć powiedz: Wróćmy jeszcze na chwilę do jednego ważnego zdania z papieskiej adhortacji: „Kościół zaś jest jakby kanałem przenoszącym i rozprzestrzeniającym falę łaski, tryskającej z przebitego Serca Odkupiciela”.
AKTYWIZACJA
Uczestników podziel na inne grupy niż poprzednio, sprzyja to większej integracji oraz wyzwala nowe pomysły i skojarzenia. Wprowadzając w zadanie powiedz: Skoro mamy tutaj obraz jakby „kanału”, to wiadomo, że kanały mają to do siebie, że lubią się zatykać, zostają zasypane śmieciami, starzeją się rury i trzeba je wymienić, można je udrażniać, być zadowolonym lub nie z ich działania, posiadać mapę całej sieci kanałów, planować utworzenie następnych, czasami zmagać się z opornym terenem, na którym taka kanalizacja ma powstać… Cały czas oczywiście mowa o tym specyficznym „kanale przenoszącym i rozprzestrzeniającym fale łaski”, czyli o Kościele.
Potrzebne jest wtedy POGOTOWIE KANALIZACYJNE, które będzie dbało o kanały. Naszym zadaniem jest wejście w rolę rady nadzorczej POGOTOWIA KANALIZACYJNEGO. Obradujemy właśnie nad tym, co można zrobić, aby kanały działały jak najlepiej. Burza mózgów i próba zbudownia wiekszego projektu.
Daj czas na dyskusjęw grupach. Prezentacja w formie owoców pracy „rady nadzorczej”, ale najlepiej w postaci krótkiej dramy prezentującej obrady i ich owoce w postaci rozporządzenia lub innego dokumentu.
Nagrodą za prezentację są oklaski. Utworzone „dokumenty” warto umieścić w celu prezentacji na dłużej lub podyskutować jeszczechwilę nad nimi.
PUENTA
Podsumowując kolejną część spotkania przekaż treści wyrażone w poniższym fragmencie adhortacji.
EE, 20-21: Kościoły partykularne w Europie nie są zwykłymi podmiotami czy organizacjami prywatnymi. W rzeczywistości działają one w specyficznym wymiarze instytucjonalnym, który zasługuje na dowartościowanie prawne, z pełnym poszanowaniem słusznych cywilnych systemów prawnych.
Refleksja nad własnym istnieniem winna prowadzić wspólnoty chrześcijańskie do uznania, że są darem, którym Bóg wzbogaca ludy żyjące na naszym kontynencie. Jest to radosne orędzie, którym muszą podzielić się z każdym człowiekiem. Pogłębiając własny wymiar misyjny, winny one stale dawać świadectwo, że Jezus Chrystus „jest jedynym, niezbędnym pośrednikiem zbawienia dla całej ludzkości: jedynie w Nim ludzkość, historia i kosmos znajdują swoje ostateczne pozytywne znaczenie i całkowicie się urzeczywistniają; w Nim samym, w Jego wydarzeniu i Osobie, jest ostateczne uzasadnienie zbawienia; jest On nie tylko pośrednikiem zbawienia, ale samym źródłem zbawienia”.
W aktualnym klimacie etycznego i religijnego pluralizmu, który coraz bardziej charakteryzuje Europę, trzeba zatem wyznawać i głosić na nowo „prawdę o Chrystusie jako jedynym Pośredniku między Bogiem a ludźmi i jedynym Odkupicielu świata”. Dlatego – jak uczyniłem na zakończenie zgromadzenia synodalnego – z całym Kościołem zachęcam moich braci i siostry w wierze, aby umieli nieustannie otwierać się z ufnością na Chrystusa i pozwalali Mu, by ich odnawiał, głosząc z mocą pokoju i miłości wszystkim ludziom dobrej woli, że ten, kto Go spotyka, poznaje Prawdę, odkrywa Życie i znajduje Drogę do niego prowadzącą (por. J 14,6; Ps 16[15],11). Styl życia chrześcijan i świadectwo ich słowa pozwoli mieszkańcom Europy odkryć, że Chrystus jest przyszłością człowieka. Zgodnie bowiem z wiarą Kościoła „nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni” (Dz 4,12).
Dla wierzących Jezus Chrystus jest nadzieją każdej osoby ludzkiej, bo daje życie wieczne. Jest On „Słowem życia” (1 J 1,1), które przyszło na świat, aby ludzie „mieli życie i mieli je w obfitości” (J 10,10). W ten sposób ukazuje On nam, że prawdziwy sens życia człowieka nie zamyka się w horyzoncie doczesności, ale otwiera się na wieczność.
Posłannictwem każdego Kościoła lokalnego w Europie jest uznanie pragnienia prawdy, jakie żywi każdy człowiek, i potrzeby autentycznych wartości, zdolnych poruszyć ludy zamieszkujące kontynent. Z odnowioną energią Kościoły lokalne mają ukazywać ożywiającą je nowość. Konieczne jest podjęcie szerokiej akcji kulturalnej i misyjnej, aby działaniem i przekonującymi argumentami wykazać, że nowa Europa musi odnaleźć swoje najgłębsze korzenie. W tym kontekście ludzie kierujący się wartościami ewangelicznymi mają do spełnienia istotną rolę w tworzeniu trwałych podstaw, na których można budować życie społeczne bardziej ludzkie i bardziej pokojowe, nacechowane szacunkiem dla wszystkich i dla każdego z osobna.
Konieczne jest, aby Kościoły lokalne w Europie potrafiły przywrócić nadziei jej pierwotny pierwiastek eschatologiczny. Prawdziwa chrześcijańska nadzieja jest bowiem teologalna i eschatologiczna; jej źródłem jest Zmartwychwstały, który przyjdzie znowu jako Odkupiciel oraz Sędzia i który powołuje nas do zmartwychwstania i do wiecznej nagrody.
4. Obecność
WSTĘP
Rozpoczynamy teraz ostatnią część spotkania, w której stajemy wobec bardzo waznego pytania o obecność Chrystusa w Kościele i wskazanie jej człowiekowi.
Wprowadzając do zagadnienia powiedz: Wyobraźmy sobie, że ktoś skuszony pomysłami naszego POGOTOWIA KANALIZACYJNEGO przychodzi i mówi: chcę spotkać Chrystusa w Kościele. Chcę doświadczyć przemieniającego z Nim spotkania. Gdzie Go może spotkać?
AKTYWIZACJA
Pracujemy w utworzonych w poprzednim ćwiczeniu grupach. Metoda pracy – „informator kamedulski”. Wprowadzając w ćwiczenie powiedz: w tym miejscu należy się krótkie wyjaśnienie – wychodząc gdzieś zostawiamy czasami informację zapisaną na samoprzylepnej karteczce 3M. W klasztorze (np. braci kamedułów czy dominikanów) nie ma zbyt wiele możliwości, gdzie się człowiek udaje, więc łatwo je wypisać na kartce, zaopatrzyć w strzałkę i przymocować na drzwiach. Powstaje w ten sposób swoisty „informator”, dzięki któremu można łatwo znaleźć poszukiwanego brata.
Oczywiście człowiek może być tylko w jednym miejscu, natomiast obecność Chrystusa w Kościele można wskazać w rożnych sytuacjach jednocześnie. W tej zabawie chodzi o wykorzystanie jednak samej idei „informatora”, a nie spory o nieścisłość metody.
Zadaniem jest oczywiście sporządzenie takiego „informatora”, dzięki któremu będzie można się dowiedzieć, gdzie można Jezusa Chrystusa spotkać w Kościele. Daj uczestnikom przybory i pomoce do wykonania tego ćwiczenia. Określ czas na to potrzebny. Prezentacja na forum w postaci galerii informatorów.
PUENTA
Podsumowując tę część spotkania przekaż treść poniższej fragmentu adhortacji.
EE, 22: Powracając do Chrystusa, narody europejskie będą mogły odnaleźć tę jedyną nadzieję, która nadaje pełny sens życiu. Również dzisiaj mogą Go spotkać, bo Jezus jest obecny, żyje i działa w swoim Kościele: On jest w Kościele, a Kościół jest w Nim (por. J 15,1 nn.; Ga 3,28; Ef 4,15-16; Dz 9,5). W Kościele, mocą daru Ducha Świętego, nieustannie trwa Jego zbawcze dzieło.
Oczyma wiary potrafimy dostrzec tajemnicze działanie Jezusa w różnorodnych znakach, jakie nam pozostawił. Przede wszystkim jest obecny w Piśmie Świętym, które w każdej swej części o Nim mówi (por. Łk 24,27.44-47). Niemniej w sposób prawdziwie szczególny i jedyny w swoim rodzaju jest On obecny pod postaciami eucharystycznymi. O tej „obecności mówi się jako o «rzeczywistej» nie w sensie wyłączności, tak jakby inne nie były «rzeczywiste», lecz przez antonomazję, ponieważ jest substancjalna, a w jej mocy Chrystus, Bóg-Człowiek cały staje się obecny”. W Eucharystii bowiem „zawarte są prawdziwie, rzeczywiście i substancjalnie Ciało i Krew wraz z duszą i bóstwem Pana naszego Jezusa Chrystusa, a więc cały Chrystus”. „Rzeczywiście Eucharystia jest mysterium fidei, tajemnicą, która przerasta nasze myśli i może być przyjęta tylko w wierze”. Rzeczywista jest również obecność Jezusa w innych czynnościach liturgicznych, jakie Kościół sprawuje w Jego imieniu. Do nich zaliczają się Sakramenty – dzieła Chrystusa, których dokonuje przez ludzi.
Jezus obecny jest w świecie również na inne, jak najbardziej rzeczywiste sposoby, a szczególnie w swych uczniach, którzy – wierni podwójnemu przykazaniu miłości – oddają cześć Bogu w Duchu i prawdzie (por. J 4,24) oraz życiem dają świadectwo braterskiej miłości, która wyróżnia ich jako naśladowców Chrystusa (por. Mt 25,31-46; J 13,35; 15,1-17).