Poznanie drugiego człowieka

1. Kity i te sprawy na początek

WSTĘP

Młodzi ludzie poznają się ze sobą, zaczynają rozmawiać, podobają się sobie lub nie, czasem zaczyna się w sercu żarzyć jakieś głębsze uczucie… trzeba wtedy zdobyć drugą osobę, ująć ją czymś, zainteresować. Bardzo często wtedy ludzie wciskają sobie po prostu kity!

AKTYWIZACJA

Uczniowie podzieleni na grypy wykonują następujące zadanie: na kartce napiszcie kity, które ludzie sobie wciskają, by zrobić wrażenie na innej osobie.

PUENTA

Dużo śmiechu i radości jest, gdy czyta się takie teksty… zestawione razem wydają się śmieszne i żałosne…

Jednak ludzie dają się na nie nabierać, dają się oczarować, a kiedy przejrzą na oczy, to przychodzi rozczarowanie – drugi człowiek już nie jest taki miły, zamożny, kulturalny, jak było na początku… Człowiek żałuje, że dał się wciągnąć, omamić, jednocześnie wykpić… lecz jeśli jest już bardzo zaangażowany, to trudno mu się wycofać.

2. Zdarzyło się na początku

WSTĘP

Oszukany poniekąd i wykpiony człowiek może jednak stanąć wtedy w prawdzie i nadać związkowi sensowny kierunek. Na początku istnienia człowieka coś takiego się już stało.

AKTYWIZACJA

Uczniowie otrzymują tekst Rdz 3,14-24; 4,17. Zapoznają się z nim w grupach. Zadanie dla grupy jest następujące: trzeba napisać LIST.

Sytuacja jest następująca: minęło wiele lat po wypędzeniu z raju Adama i Ewy, zbliżają się do końca życia, Kain ma już swoje dzieci, które nie bardzo mu się udały, Set również ma rodzinę: żonę i dzieci. Pewnego dnia żona Seta zapytała swoją teściową, Ewę, jak przetrwali kryzys po wypędzeniu ich przez Boga z raju. W odpowiedzi usłyszała…

Rdz 3,14-24; 4,17:

Wtedy Pan Bóg rzekł do węża: «Ponieważ to uczyniłeś, bądź przeklęty wśród wszystkich zwierząt domowych i polnych; na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł po wszystkie dni twego istnienia. Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę». Do niewiasty powiedział: «Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci, ku twemu mężowi będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą». Do mężczyzny zaś [Bóg] rzekł: «Ponieważ posłuchałeś swej żony i zjadłeś z drzewa, co do którego dałem ci rozkaz w słowach: Nie będziesz z niego jeść – przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu: w trudzie będziesz zdobywał od niej pożywienie dla siebie po wszystkie dni twego życia. Cierń i oset będzie ci ona rodziła, a przecież pokarmem twym są płody roli. W pocie więc oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty; bo prochem jesteś i w proch się obrócisz!» Mężczyzna dał swej żonie imię Ewa, bo ona stała się matką wszystkich żyjących. Pan Bóg sporządził dla mężczyzny i dla jego żony odzienie ze skór i przyodział ich. Po czym Pan Bóg rzekł: «Oto człowiek stał się taki jak My: zna dobro i zło; niechaj teraz nie wyciągnie przypadkiem ręki, aby zerwać owoc także z drzewa życia, zjeść go i żyć na wieki». Dlatego Pan Bóg wydalił go z ogrodu Eden, aby uprawiał tę ziemię, z której został wzięty. Wygnawszy zaś człowieka, Bóg postawił przed ogrodem Eden cherubów i połyskujące ostrze miecza, aby strzec drogi do drzewa życia. (…) Kain zbliżył się do swej żony, a ona poczęła i urodziła Henocha. Gdy Kain zbudował miasto, nazwał je imieniem swego syna: Henoch.

PUENTA

Jak poznać drugą osobę? Oto kilka porad…

1. Sprawdź, jak człowiek, którego chcesz poznać, traktuje ludzi ze swojego otoczenia. Krewnych, przyjaciół, a nawet ludzi z restauracji. Obserwuj.
2. Uruchom konflikt. Być może wydaje się to nieco ryzykowne, ale dzięki temu zobaczysz, jak zareaguje człowiek, którego chcesz odkryć. Jest spokojny? Czy traci nad sobą kontrolę? Obserwuj jego gniew. Jest temperamenty czy stabilny?
3. Zwróć uwagę na relację, która łączy go z ukochaną lub ją z ukochanym. Są dominujący w związku, czy rozkoszni i cierpliwi?
4. Powiedz „nie”.  Spróbuj odmówić pomocy w nawet najbardziej błahej sprawie. Jak osoba, którą chcesz poznać bliżej, radzi sobie z taką odpowiedzią?
5. Zobacz, jak reaguje na dystans. Nie przesadzaj. Wystarczy, że delikatnie się wycofasz, a wkrótce z łatwością odczytasz, jakie są tego następstwa.
6. Poproś o opinię na temat kogoś, kogo nie lubi. O takiej osobie wypowiada się z szacunkiem, czy jego słowa to wyłącznie rozgoryczenie i nienawiść?

Źródło tekstu: milionkobiet.pl.

Rozumiejące poznanie  drugiego człowieka

„Ktokolwiek napotkał piękno innego, kogo piękno to dotknęło do żywego,
ten wie od samego początku, że owo piękno jest pięknem ludzkim.
Człowiek, którego widzę, jest piękny spojrzeniem, swobodą ruchów,
wrażliwością na świat, mową, smutkiem, radością, zamyśleniem, płaczem,
wewnętrznym zdziwieniem, wyniosłością, pokorą i pogardą”   

Problematyka poznania drugiego człowieka jest dość rozległa i zróżnicowana, choć na pozór wydaje się, że żyjąc wśród ludzi poznajemy swoje możliwości i granice w odkrywaniu prawdy o innych. Co to znaczy, że poznajemy drugiego? Czy nie jest tak, że wcześniej coś o tym drugim założyliśmy?

W ujęciu neopozytywistów, aby poznać człowieka wystarczy go mieć przed sobą i z pozycji zewnętrznego obserwatora, w sposób wolny od emocjonalnego zaangażowania, uczynić go przedmiotem własnego opisu. Dzięki temu możliwe jest budowanie teorii, budowanie hipotez w konsekwencji zdobyciu nad człowiekiem władzy i kontroli.

„Instrumentalne traktowanie drugiego ma miejsce zawsze tam, gdzie podstawą relacji jest  ja, a bycie z drugim jest wyznaczone przez – czasem bardzo subtelną formą – potrzeby posiadania.”   Tak rozumiane poznanie jest co najwyżej obserwowaniem i może służyć do poznawania  przyrody, człowiek jest istotą wolną, aktywną, otwartą na świat i zawsze „wykracza poza wszelkie ramy nadawanych mu określeń.”

Aby poznać człowieka w tym kim on jest i kim się staje, trzeba się z nim „spotkać”, angażując przy tym swoją egzystencję. Spotkanie stanowi specyficzny typ relacji między ludźmi i jest szczególnie ważne dla rozwoju, gdyż jest źródłem doświadczeń aksjologicznych i agatologicznych.

„Człowiek – jako osoba – może dopuścić innego do poznania siebie, lub temu poznaniu postawić zaporę nie do przebycia”.  Opoczyńska podkreśla, że istotnym warunkiem spotkania i poznania drugiego człowieka jest czysta wzajemna miłość, rozumiana jako szczególny stan zaangażowania emocjonalnego i uczestnictwa w egzystencji drugiego, o którego się troszczę. Miłość ta nie jest tylko „współprzeżywaniem” odkrytych w drugim osobowych aktów, ale także ich „współdokonywaniem”. Jak podkreślają egzystencjaliści, człowiek ciągle się staje, więc i poznanie kierowane miłością: „nigdy nie zatrzyma się przy jakimś obrazie jako swoim zwieńczeniu, ale stale poszukuje w drugim nowych, nieznanych jeszcze możliwości, które wzbogacają go i czynią nawet piękniejszym.”

W spotkaniu na płaszczyźnie dialogu we wzajemnej „grze” pytań i odpowiedzi realizuje się rozumienie. „Rozumienie jest ciągłym rzutowaniem odkrywanych sensów i wartości i ich rewizją”.  Tę sztukę „zapytywania” człowieka, na gruncie współczesnej nauki nazywa się hermeneutyką. W świetle hermeneutyki, istnienie człowieka wypełnia się dzięki rozumieniu i właśnie rozumienie jest podstawą poznania. Heidegger dowodził, że człowiek żyje rozumiejąc i nie może żyć inaczej. W rozumieniu hermeneutycznym według Diltheya, „dochodzi do poznania nie indywidualnych stanów psychicznych osoby, lecz sensu obiektywnych związków sytuacji, w jakiej znalazła się dana osoba.”

Takie krytyczne, pozostające poza emocjonalnymi zniewoleniami rozumienie, pozwala wykorzystać wszystkie siły intelektualne i duchowe, by wniknąć poza sferę zmysłową i dotrzeć do tego, co niezmysłowe.  Dla zrozumienia człowieka podstawową wydaje się być reguła hermeneutyczna: Całość – Część, określająca istotę paradygmatu rozumiejącego. Znaczenie zdarzeń w życiu człowieka odkrywamy dzięki rekonstrukcji przeszłości oraz oglądowi planów na przyszłość. Rozumienie ma strukturę spirali, gdy osiągnie cel najdalszy, wraca, lecz nie tą samą drogą, lecz wraca odmienione bogactwem wiedzy. Każde zdarzenie zmienia człowieka jako całość, zmienia jego postrzeganie świata, postawy wobec ludzi. Ich sens może zostać odczytany tylko w kontekście życia danego człowieka, który w konfrontacji z własną subiektywnością buduje indywidualne rozumienie świata i siebie.

Nie jesteśmy jednak zdolni poznać całej prawdy o drugim, pozostanie on tajemnicą, gdyż to co najważniejsze leży poza granicami możliwości poznawczych człowieka. Świadomość tych granic chroni przed naiwną wiarą w potęgę nauki i sprzyja terapeucie wykształceniu w sobie otwartej postawy wobec drugiego człowieka.

Opracowała: Dorota Oboza

Źródła:
J. Tischner, Filozofia dramatu, Kraków 1998
M. Opoczyńska, Psychologia egzystencjalna wobec pytań o możliwości i granice poznania drugiego człowieka, W: Wprowadzenie do psychologii egzystencjalnej, red. M. Opoczyńska, Kraków 1999
A. Gałdowa, Powszechność i wyjątek, Kraków 1995
R. Ingarden, Książeczka o człowieku, Kraków 1987
K. Ablewicz, Hermeneutyczno – fenomenologiczna perspektywa badań w pedagogice, Kraków 1994

Źródło tekstu: cps.org.pl.