Stwórca

1. Dwa pytania

WSTĘP

KKK 282 Katecheza o stworzeniu ma pierwszorzędne znaczenie. Odnosi się do samych podstaw życia ludzkiego i chrześcijańskiego, ponieważ precyzuje odpowiedź wiary chrześcijańskiej na podstawowe pytania, jakie stawiali sobie ludzie wszystkich czasów:

• „Skąd pochodzimy?”,
• „Dokąd idziemy?”,
• „Jaki jest nasz początek?”,
• „Jaki jest nasz cel?”,
• „Skąd pochodzi i dokąd zmierza wszystko, co istnieje?”

Dwa pytania: pytanie o początek i pytanie o cel, są nierozdzielne. Obydwa decydują o sensie i ukierunkowaniu naszego życia i naszego działania.

AKTYWIZACJA

Praca indywidualna. Formularz – rozwijanie.[1] Zadanie jest następujące: poszukujemy odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób pytanie o początek i cel ukierunkowuje sens ludzkiego życia i działania? Prezentacja na forum. Czas na dyskusję.

PUENTA

KKK 283 Zagadnienie początków świata i człowieka jest przedmiotem licznych poszukiwań naukowych, które wspaniale wzbogaciły naszą wiedzę o wieku i wymiarach wszechświata, o powstawaniu form żywych, o pojawieniu się człowieka.

Odkrycia te skłaniają nas do coraz głębszego podziwu dla wielkości Stwórcy, do dziękczynienia za wszystkie Jego dzieła oraz za rozum i mądrość, jakich udziela On uczonym i badaczom. Mogą oni powiedzieć za Salomonem: „On mi dał bezbłędną znajomość rzeczy: poznać budowę świata i siły żywiołów… pouczyła mnie bowiem Mądrość – sprawczyni wszystkiego” (Mdr 7, 17-21).

KKK 284 Na wielkie zainteresowanie tymi poszukiwaniami szczególnie silny wpływ wywierają zagadnienia dotyczące innego porządku, który przekracza zakres nauk przyrodniczych. Ważne jest nie tyle poznanie, kiedy i w jaki sposób wyłonił się kosmos, kiedy pojawił się w nim człowiek, co raczej odkrycie, jaki jest sens tego początku: czy rządzi nim przypadek, ślepe przeznaczenie, anonimowa konieczność czy też transcendentny, rozumny i dobry Byt, nazywany Bogiem. A jeżeli świat wywodzi się z mądrości i dobroci Bożej, to dlaczego istnieje zło? Skąd pochodzi? Kto jest za nie odpowiedzialny? Czy można się od niego wyzwolić?

KKK 285 Od początku wiara chrześcijańska została poddana konfrontacji z odpowiedziami na pytanie o pochodzenie świata, różniącymi się od jej odpowiedzi.

W starożytnych religiach i kulturach znajdują się liczne mity dotyczące tego zagadnienia. Niektórzy filozofowie utrzymywali, że wszystko jest Bogiem, że świat jest Bogiem lub że stawanie się świata jest stawaniem się Boga (panteizm). Inni stwierdzali, że świat jest konieczną emanacją Boga, wypływa z tego źródła i powraca do niego. Inni jeszcze przyjmowali istnienie dwóch wiecznych zasad, Dobra i Zła, Światła i Ciemności, nieustannie walczących ze sobą (dualizm, manicheizm).

Według niektórych z tych koncepcji świat (a przynajmniej świat materialny) jest zły, powstał w wyniku upadku, a zatem należałoby go odrzucić lub oderwać się od niego (gnoza); inni przyjmują, że świat został uczyniony przez Boga, ale w taki sposób, jak zegar przez zegarmistrza, który uczyniwszy go, pozostawił go samemu sobie (deizm).

Są wreszcie tacy, którzy nie przyjmują żadnego transcendentnego początku świata, ale widzą w nim czystą grę materii, która istniała wiecznie (materializm). Wszystkie te próby interpretacji świadczą, jak trwałe i powszechne są pytania dotyczące początków świata.

Poszukiwania te są właściwe człowiekowi.

2. Dzieła Stwórcy

WSTĘP

KKK 286 Z pewnością rozum ludzki jest zdolny do znalezienia odpowiedzi na pytanie o początki świata.

Istnienie Boga Stwórcy można bowiem poznać w sposób pewny z Jego dzieł, dzięki światłu rozumu ludzkiego, chociaż to poznanie często jest zaciemnione i zniekształcone przez błąd.

Dlatego wiara przychodzi, by umocnić i oświecić rozum w poprawnym poznaniu tej prawdy: „Przez wiarę poznajemy, że słowem Boga światy zostały tak stworzone, iż to, co widzimy, powstało nie z rzeczy widzialnych” (Hbr 11, 3).

AKTYWIZACJA

Praca indywidualna. Metoda – plastyka. Zadanie jest następujące: za pomocą ilustracji (malowanie farbami, kredkami, wycinanka) ukazać w jaki sposób „to poznanie często jest zaciemnione i zniekształcone przez błąd”. Prezentacja na forum. Czas na dyskusję i wymianę wrażeń po zakończeniu ćwiczenia.

PUENTA

KKK 287 Prawda o stworzeniu jest tak ważna dla całego życia ludzkiego, że Bóg w swojej łaskawości zechciał objawić swojemu ludowi to wszystko, co należy koniecznie wiedzieć na ten temat. Niezależnie od naturalnego poznania Stwórcy przez człowieka Bóg stopniowo objawiał Izraelowi tajemnicę stworzenia. Ten, który wybrał patriarchów, który wyprowadził Izraela z Egiptu, a wybierając Izrael, stworzył go i uformował, objawia się jako Ten, do którego należą wszystkie ludy ziemi i cała ziemia, jako Ten, który sam „stworzył niebo i ziemię” (Ps 115,15;124, 8; 134, 3).

KKK 288 Objawienie prawdy o stworzeniu jest więc nieodłączne od Objawienia i urzeczywistnienia Przymierza Boga, Jedynego, z Jego ludem.

Prawda o stworzeniu została objawiona jako początek tego Przymierza, jako pierwsze i powszechne świadectwo miłości wszechmogącego Boga. Prawda o stworzeniu wyraża się więc z coraz większą mocą w orędziu proroków, w modlitwie psalmów i w liturgii, w refleksji mądrościowej narodu wybranego.

KKK 289 Wśród wszystkich wypowiedzi Pisma świętego o stworzeniu trzy pierwsze rozdziały Księgi Rodzaju zajmują wyjątkowe miejsce. Z literackiego punktu widzenia teksty te mogą mieć różne źródła.

Autorzy natchnieni umieścili je na początku Pisma świętego, tak żeby swoim uroczystym charakterem wyrażały

• prawdy o stworzeniu, jego początku i jego celu w Bogu,
• jego uporządkowaniu i jego dobroci,
• o powołaniu człowieka,
• a w końcu prawdy o dramacie grzechu i nadziei zbawienia.

Czytane w świetle Chrystusa, w jedności Pisma świętego i w żywej Tradycji Kościoła, wypowiedzi te pozostają pierwszorzędnym źródłem katechezy o tajemnicach „początku”: stworzeniu, upadku i obietnicy zbawienia.

3. Dzieło Trójcy Świętej

WSTĘP

KKK 290 „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię” (Rdz 1,1). W tych pierwszych słowach Pisma świętego są zawarte trzy stwierdzenia:

• wieczny Bóg dał początek temu wszystkiemu, co istnieje poza Nim;
• tylko On jest Stwórcą (czasownik „stwarzać” – w języku hebrajskim bara – ma zawsze jako podmiot Boga).
• Całość tego, co istnieje (wyrażona formułą „niebo i ziemia”), zależy od Tego, kto daje jej istnienie.

KKK 291 „Na początku było Słowo… i Bogiem było Słowo… Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało” (J 1,1-3).

Nowy Testament objawia, że Bóg stworzył wszystko przez odwieczne Słowo, przez swojego umiłowanego Syna. „W Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi… Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie” (Kol 1, 16-17).

Wiara Kościoła przyjmuje również stwórcze działanie Ducha Świętego: On jest „Ożywicielem”, „Duchem Stworzycielem” (Veni, Creator Spiritus), „Źródłem wszelkiego dobra”.

AKTYWIZACJA

Praca na forum. Dyskusja. Zadanie jest następujące: poszukujemy odpowiedzi na pytania:

• skoro Bóg dał człowiekowi świat we władanie, czy człowiek dzisiaj jeszcze przejmuje się pomaganiem Bogu, czy stał się już „właścicielem świata”?
• czy rozwój nauki nie wyrywa czasami świata z rąk Boga? Coraz więcej wiemy, czy jest jeszcze miejsce na tajemnicę stworzenia?
• Gdzie widać w naszym świecie działanie Słowa – Jezusa Chrystusa i Ducha Ożywiciela?

PUENTA

KKK 292 Stwórcze działanie Syna i Ducha Świętego zapowiadane w Starym Testamencie, a objawione w Nowym Przymierzu, nierozdzielnie zespolone z działaniem Ojca, jest jasno potwierdzone przez regułę wiary Kościoła: „Istnieje tylko jeden Bóg…

On jest Ojcem, jest Bogiem, Stwórcą, Sprawcą, Porządkującym. On uczynił wszystko przez siebie samego, to znaczy przez swoje Słowo i przez swoją Mądrość”, „przez Syna i Ducha”, którzy są jakby „Jego rękami”. Stworzenie jest wspólnym dziełem Trójcy Świętej.

4. Klucz

WSTĘP

Poszukujemy odpowiedzi na odwieczne pytania… Poszukujemy sensu życia i istnienia świata. Dlaczego właściwie świat istnieje? Gdzie znaleźć klucz do odpowiedzi na to pytanie?

AKTYWIZACJA

Praca indywidualna. Metoda – klucz. Zadanie jest następujące: poszukujemy odpowiedzi na w/w pytanie oraz wpisujemy ją w pole klucza, który wycinamy z papieru.

PUENTA

KKK 293 Podstawowa prawda, której Pismo święte i Tradycja nie przestają nauczać i wysławiać, głosi, że „świat został stworzony dla chwały Bożej„. Bóg stworzył wszystko – wyjaśnia św. Bonawentura – „nie po to, by powiększyć chwałę, ale by ją ukazać i udzielić jej„.

Jedynym powodem, dla którego Bóg stwarza, jest Jego miłość i dobroć: „Kluczem miłości otworzył swoją dłoń, by dokonać dzieła stworzenia„. Sobór Watykański I wyjaśnia:

Jedyny i prawdziwy Bóg, w swojej dobroci i swoją wszechmocną potęgą, nie dla powiększenia lub osiągnięcia własnego szczęścia, ale dla objawienia swojej doskonałości przez dobra, jakich udziela stworzeniom, całkowicie wolną decyzją, od początku czasu, stworzył z nicości dwa rodzaje stworzeń: stworzenia duchowe i materialne”.

KKK 294 Chwałą Boga jest to, by realizowało się ukazywanie i udzielanie Jego dobroci, ze względu na które został stworzony świat. Uczynić z nas „przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski” (Ef 1, 5-6) – taki był Boży zamysł życzliwości. „Albowiem chwałą Boga jest człowiek żyjący, a życiem człowieka jest oglądanie Boga. Jeśli zatem objawienie się Boga przez dzieło stworzenia dało życie wszystkim istotom, jakie żyją na ziemi, o ileż bardziej objawienie się Ojca przez Słowo daje życie tym, którzy widzą Boga”. Celem ostatecznym stworzenia jest to, by Bóg, „będący Stwórcą wszystkiego, stał się ostatecznie <<wszystkim we wszystkich>> (1 Kor 15, 28), zapewniając równocześnie i własną chwałę, i nasze szczęście”.

[1] Wykorzystałem tutaj rysunek, źródło: WPROST, 9 września 2001, s. 16.