Przemienienie Pańskie

Przemienienie Pańskie

Symbolika światła w narracji synoptyków o przemienieniu Jezusa (Mk 9,2-8; Mt 17,1-8; Łk 9,28-36)

Wezwania moralne liturgii słowa ze święta Przemienienia Pańskiego

Interpretacja Przemienienia Jezusa w epoce patrystycznej. Część 1: okres przednicejski

Interpretacja Przemienienia Jezusa. Część 2: Złota epoka literatury patrystycznej

GÓRA TABOR (ŁK 9,28-36)

Przemienienie Jezusa w relacjach synoptyków

HOMILIA 1

1. Turysta mówi na szczycie „Aaaale tu pięknie!”
2. Człowiek szukający czegoś więcej mówi – „Dobrze, że tu jestem…” My spotykamy Pana w zakonie, obyśmy na jego górach i dolinach mogli mówić zawsze „Panie, dobrze, że tu jesteśmy…”

Poznań, Msza św. na Taczaka, Przemienienie Pańskie, 6 sierpnia 2012.

HOMILIA 2

1. Karierę zrobiło w zeszłym roku słowo „post-prawda”. CO oznacza? Oznacza, że w świecie polityki i społecznego życia fakty są mniej ważne niż osobiste odczucia i przekonania,.
2. Czyli – nieważne, jak było w rzeczywistości; ja czuję, sądzę, że było tak i tak, i będę się tym kierował.
3. Za tym poszli 1900 lat temu pierwsi chrześcijanie, którzy słuchali fałszywych nauczycieli – żyj, jak chcesz, nie przejmuj się słowem Bożym.
4. Piotr pisze: ja widziałem Jezusa jako Pana i Boga!
5. Te słowa są dla nas. Nie każdy zobaczy Jezusa w wyjątkowej chwili, ale jako wspólnota idziemy nie za bajkami, ale za prawdą, za faktami.

Gidle, Przemienienie Pańskie, 6 sierpnia 2017, rok A

HOMILIA 3

1. Wzmianka o namiocie stanowi aluzję do Święta Namiotów. Jest ono na pamiątkę wędrowania przez pustynię, w czasie którego Arka Przymierza stała w namiocie. W czasie tego święta Żydzi mieli przez 7 dni mieszkać w namiocie.

2. Ucięte jest „6 dni” – „po 6 dniach”. 6 dni wcześniej był Dzień Przebłagania – Mojżesz 2 raz otrzymuje tablice Przymierza. Tego właśnie dnia kapłan wchodził do świątyni i w Miejscu Najświętszym wypowiadał imię Boga.

3. To jest jakby „kalka literacka”. Wspomnienie dnia wyznania Piotra – chwały Jezusa – prośby o wybaczenie grzechu odstępstwa na pustyni.

Gidle, Przemienienie Pańskie, 6 sierpnia 2018

LEKTURA DODATKOWA

LECTIO DIVINA: ŚWIĘTO PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO B (MK 9,2-10)

Perykopa o Przemienieniu znajduje się w samym centrum Ewangelii Marka. Jest to punkt przełomowy w drodze uczniów, którzy wędrując za Jezusem od jeziora Galilejskiego, dochodzą do północnych krańców ziemi Izraela i tam właśnie wyznają ustami Piotra, że Jezus jest Mesjaszem (8,29). Od tego momentu Jezus zaczyna mówić o konieczności udania się do Jerozolimy, wejścia na drogę cierpienia i śmierci, by zyskać prawdziwe życie. Uczniowie którzy właśnie odkryli i wyznali w Nim Mesjasza, wchodzą w drugi etap swojego uczniowstwa: odkrywanie Jezusa jako pełnego chwały Syna Bożego, który jest równocześnie Sługą Pańskim cierpiącym naszego zbawienia. Uderzający jest kontrast pomiędzy pełną blasku wizją Jezusa przemienionego na górze a dwukrotną zapowiedzią męki i śmierci: tuż przed Przemienieniem i tuż po nim (8,31; 9,31). Dla Marka i pozostałych Synoptyków chrzest Jezusa na początku publicznej działalności Jezusa, Przemienienie w jej połowie i Pascha na końcu stanowią potrójne objawienie, które odsłania nam tajemnicę Jezusa z Nazaretu i pokazuje, kim On jest: kimś więcej niż jednym z proroków (por. 8,28), więcej niż człowiekiem-mesjaszem (por. 8,29), jest Synem Bożym! Jak pisze R. Cantalamessa, nieco wcześniej na pytanie, kim jest Jezus, słyszeliśmy odpowiedź: to prorok [6,15], później Piotr oświadczył: ty jesteś Mesjasz [8,29], teraz sam Bóg odpowiada: to mój Syn umiłowany! Wezwanie „słuchajcie Go” domaga się od uczniów, by nie zatrzymywali się na kontemplacji chwały Jezusa, ale poprzez posłuszeństwo Jego słowu doszli do odkrycia pełnego objawienia Syna Bożego jako Mesjasza cierpiącego i zmartwychwstałego. Dla Jego uczniów płynie stąd jeden zasadniczy wniosek: dokąd podąża Mistrz, tam muszą pójść także Jego uczniowie. Struktura Perykopa dzieli się na trzy „wizje”.

Egzegeza w.2. Po sześciu dniach

Są to najbliżsi, wybrani uczniowie Jezusa, powołani przez Niego jako pierwsi (Mk 1,16-20), którzy jako jedyni byli świadkami wskrzeszenia córki Jaira (5,37) i którzy zostaną przezeń wezwani, „by być z Nim” (por. 3,13n!) w noc przed Jego śmiercią, podczas agonii w ogrodzie Getsemani (14,33). Identyczne wyrażenie: paralambanei – dosł. „bierze [ich] ze sobą” ‑ użyte w odniesieniu do tych samych osób w opisie Przemienienia i modlitwy w Ogrójcu wskazuje na silny związek obu scen. Aby być prawdziwym uczniem Jezusa, trzeba być z Nim zarówno w chwili kontemplacji Jego chwały jak i pośród nocy kuszenia.

Żaden z ewangelistów nie precyzuje, o jaką górę chodzi. Tradycja chrześcijańska sięgająca I wieku wskazuje na Tabor, najpiękniejszą górę w Galilei, choć niektórzy autorzy twierdzą, że do ewangelicznego opisu pasuje raczej potężny Hermon (2.814 m npm.) pokryty jaśniejącymi w słońcu śniegami, znajdujący się niedaleko Cezarei Filipowej. Góra w Biblii to miejsce objawienia i bliskości Boga (por. Rdz 22,14). Ewangelista świadomie nawiązuje tu do objawienia Boga na górze Synaj czyli Horeb, które stało się udziałem zarówno Mojżesza, jak i Eliasza: „Gdy zaś Mojżesz wstąpił na górę, obłok ją zakrył. Chwała Pana spoczęła na górze Synaj, i okrywał ją obłok przez sześć dni. W siódmym dniu Pan przywołał Mojżesza z pośrodku obłoku. A wygląd chwały Pana w oczach Izraelitów był jak ogień pożerający na szczycie góry” (Wj 24,15nn).„Pan rzekł do Eliasza: «Wyjdź, aby stanąć na górze wobec Pana!»” (1Krl 19,11).Objawienie, które dokonało się na Synaju, osiąga teraz pełnię w Jezusie. Motyw góry pojawia się kilkakrotnie w Ewangelii Marka: w 3,13 jest miejscem powołania Dwunastu, w centrum Ewangelii staje przed naszymi oczami góra Przemienienia, zaś na jej końcu – Góra Oliwna (14,26). U stóp Góry Oliwnej trzej wybrani uczniowie będą wezwani do uczestnictwa w objawieniu cierpiącego Syna Człowieczego, którego wcześniej oglądali w chwale Przemienienia.

Ta manifestacja boskiej obecności w Jezusie opisana jest przez czasownik w formie biernej (tzw. passivum divinum ‑ gr. metemorfōthē, dosł. „został przemieniony”), co uwydatnia działanie Boga jako tego, który objawia swego Syna uczniom. Metamorfōsis oznacza objawienie istoty rzeczy, która jest czymś odmiennym od schēma – postaci doczesnej, zewnętrznej. W Liście do Filipian 2,6-7 Paweł mówi o Jezusie jako istniejącym przed wcieleniem „w postaci Bożej” (gr. morfē Theou), który uniżył się, by przyjąć „postać” (morfē) sługi”, podobnego do nas, nie tracąc nic ze swojej boskiej tożsamości, lecz ukrywając ją pod zewnętrzną postacią (schēma) zwykłego człowieka. Przemienienie pozwala uczniom zobaczyć, kim naprawdę jest Jezus: „W Nim mieszka cała Pełnia: Bóstwo, na sposób ciała” (Kol 2,9). 3 Jego odzienie stało się lśniąco białe tak, jak żaden folusznik na ziemi wybielić nie zdoła. Świetlista biel w Biblii jest znakiem przynależności do świata boskiego. W szaty tego koloru są odziani zwiastuni zmartwychwstania Jezusa (Mk 16,5n). Mamy tu aluzję do wizji majestatu Boga z księgi proroka Daniela: „Szata Jego była biała jak śnieg, a włosy Jego głowy jakby z czystej wełny, tron Jego był z ognistych płomieni…” W chwale i mocy Boga zostaje intronizowany Syn Człowieczy, aby objąć wieczne panowanie. (por. Dn 7,9-14). W podobny sposób św. Jan opisuje w Apokalipsie Zmartwychwstałego Jezusa: „Ktoś podobny do Syna Człowieczego, obleczony w szatę do stóp i przepasany na piersiach złotym pasem. Głowa Jego i włosy – białe jak biała wełna, jak śnieg, a oczy Jego jak płomień ognia…” (1,13). W prostym porównaniu do folusznika Marek wskazuje, że blask bijący od Jezusa był niemożliwy do opisania w ludzkim języku i że nie było to dzieło ludzkich rąk, ale odblask chwały samego Boga! „Tak jakby ukryte bóstwo wcielonego Słowa przebiło się przez ściany własnego ciała i rozbłysło w całej pełni swej chwały” (R. Cantalamessa). Oto teraz trzej uczniowie mogą przez moment patrzeć na blask chwały Bożej jaśniejącej na obliczu Chrystusa (por. 2Kor 4,6), tej samej chwały, która kiedyś napełniała Izraelitów świętą bojaźnią.  

w.4. I ukazał się im Eliasz z Mojżeszem, którzy rozmawiali z Jezusem. 

Mojżesz to wódz Izraela podczas wyjścia z Egiptu i pośrednik w nadaniu Prawa na Synaju. Eliasz natomiast to prorok, który jest symbolem nawrócenia ludu od bałwochwalstwa do czci Boga prawdziwego. Obaj związani z Prawem Bożym nadanym Izraelowi, obaj prześladowani za swoją wierność Bogu żywemu. Koniec życia ich obu był równie tajemniczy (Pwt 34,6; 2Krl 2,11). Mojżesz zapowiedział proroka podobnego sobie, któremu lud winien był posłuszeństwo (Pwt 18,15). W tradycji żydowskiej prorok ów był utożsamiany z Mesjaszem (por. Mt 21,11). Mojżesz, któremu Bóg nie pozwolił wejść do Ziemi Obiecanej, bo była ona jedynie figurą Królestwa Bożego, (por. Pwt 34,4) osiągnął teraz oto cel swej wędrówki i to w sposób przekraczający najśmielsze marzenia: może oglądać chwałę zapowiedzianego Proroka i z Nim rozmawiać! Także Eliasz wzięty niegdyś do nieba i oczekiwany na końcu czasów widzi w przemienionym Jezusie Oczekiwanego, który już przyszedł! Jezus ukazuje się trzem uczniom jako równy Temu, przed którym Mojżesz i Eliasz stawali z drżeniem w chwale Synaju! Ich dialog z Jezusem oznacza, że dopiero w świetle męki i zmartwychwstania Jezusa Stare Przymierze staje się zrozumiałe i nabiera pełnego sensu. Prawo i prorocy uosobione w Mojżeszu i Eliaszu dają świadectwo o Jezusie pozwalają zrozumieć, kim On jest: „według ciała Syn Dawida, ustanowiony według Ducha świętości przez powstanie z martwych pełnym mocy Synem Bożym” (Rz 1,3).

w.5. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Rabbi, dobrze, że tu jesteśmy;

Sześć dni wcześniej Piotr nie chciał przyjąć słowa o krzyżu (8,32) i usiłował powstrzymać Jezusa przed drogą do Jeruzalem, którą Ten właśnie zapowiedział. Teraz znowu pragnie zatrzymać ten moment zachwycenia, nie chce schodzić na dół, gdzie czeka go zmaganie ze złym duchem i własną niedojrzałością w wierze, problemy, trudności, cierpienie… Nie ma ochoty iść drogą Jezusa. postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza».

w.6. Nie wiedział bowiem, co należy mówić, tak byli przestraszeni.

Piotr nie rozumie, że Jezus jest kimś absolutnie jedynym, z kim Mojżesz i Eliasz nie mogą się równać. Oni Go tylko zapowiadają swoimi czynami i nauczaniem! Chcąc postawić trzy jednakowe namioty, Piotr niejako zrównuje Jezusa z nimi. Być może dlatego używa tytułu „rabbi”, a nie „Panie” (Kyrie). Jeszcze nie ma pojęcia, kim naprawdę jest Jezus! Stąd za chwilę odpowiedź Boga będzie dobitnym potwierdzeniem, że Jezus jest Kimś jedynym i nieporównywalnym nawet z największymi mężami Bożymi.

w.7. I zjawił się obłok, osłaniający ich, 

a z obłoku odezwał się głos: «To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie!».

Bóg wskazuje na Jezusa jako kogoś jedynego i nieporównywalnego. Podkreśla to tekst grecki przez użycie aż dwóch rodzajników określonych przed wyrazami „Syn” i „umiłowany” w połączeniu z zaimkiem wskazującym „ten”. Jest to kulminacyjny punkt perykopy. Głos z nieba stanowi echo proroctwa Izajasza: „Oto mój Sługa, którego podtrzymuję, wybrany mój, w którym mam upodobanie. Sprawiłem, że Duch mój na Nim spoczął…” (Iz 42,1n). Nawiązuje także do psalmu mówiącego o królewskiej intronizacji Mesjasza: „Tyś moim synem, Jam cię dziś zrodził.” (Ps 2,7). Można również dostrzec w tych słowach aluzję do słów Boga o Izaaku, jedynym i umiłowanym synu Abrahama (por. Rdz 22,2), zamiast którego zostanie złożony w ofierze jednorodzony Syn Boży. Wezwanie „słuchajcie Go!” jest nawiązaniem do słynnego Szemá Israel z Pwt 6,4nn. Poprzez Jezusa Bóg przemawia do nas w sposób definitywny, w Nim objawił i darował nam Siebie samego bez reszty (por. J 1,18). Bóg domaga się od uczniów, by przez słuchanie Jezusa doszli do pełnego objawienia Jego osoby jako Syna Bożego i jako Mesjasza cierpiącego i zmartwychwstałego. Objawienie synostwa Bożego Jezusa w Ewangelii Marka ma miejsce trzy razy: na początku Jego misji ‑ podczas chrztu w Jordanie (Mk 1,11), gdy Jezus w symboliczny sposób zanurzył się w odmętach ludzkiego grzechu, nędzy i cierpienia; następnie w połowie swej drogi – na górze Przemienienia i u kresu, po Jego śmierci, gdy pogański żołnierz wyznał wiarę: „Prawdziwie, ten Człowiek był Synem Bożym” (15,39). Ten mający cierpieć i umrzeć sługa Pański (por. 8,31), jest rzeczywiście Wybranym Boga! Zapowiadany przez Mojżesza i proroków wypełni te zapowiedzi w sposób niesłychany i przekraczający ludzkie pojmowanie. Ciekawe, że wobec głosu Ojca uczniowie milkną. Piotr nie ma już nic do „zaproponowania” Jezusowi. Objawienie otrzymane od Ojca o Synu w pełni przekonuje Jego uczniów, dlatego pójdą za Nim i będą Go słuchać, choć nie bez trudności i zwątpień.  

w.8. I zaraz potem, gdy się rozejrzeli, nikogo już nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa. 

Już nie widać Mojżesza i Eliasza, pozostaje tylko Jezus jako jedyny, którego należy słuchać. Prawo i pisma Proroków jedynie zapowiadały Jego nadejście. To On, uniżony aż do śmierci, umęczony, doprowadzi do spełnienia Boże obietnice.

w.9. A gdy schodzili z góry, przykazał im, aby nikomu nie rozpowiadali o tym, co widzieli, zanim Syn Człowieczy nie powstanie z martwych.

To widzenie musiało do pewnego czasu pozostać tajemnicą, by nie było źle rozumiane przez ludzi, którzy mieli fałszywe wyobrażenia i oczekiwania w związane z Mesjaszem. Dopiero gdy Syn Boży powstanie z martwych po męce, otrzymają rozkaz by głosić Go wszelkiemu stworzeniu (16,15) podczas gdy On – „wywyższony po prawicy Boga” ‑ będzie „współdziałał z nimi i potwierdził naukę znakami” (16,19n).

w.1.0 Zachowali to polecenie, rozprawiając tylko między sobą, co znaczy „powstać z martwych”.

Zapowiedź ta przekracza ich naturalne myślenie i rozumienie. Dopiero Jezus Zmartwychwstały otworzy im oczy i rozpali serca, by mogli uwierzyć i głosić Go wszędzie (por. Łk 24,31-32; Mk 16,20). meditatio 1. Przemienienie Jezusa przynosi nam odpowiedź na pytanie: kim On jest? Jest pełnym chwały Synem Bożym, równym Ojcu w bóstwie. On jest Jahwe Zastępów, przed którym z drżeniem stawali Mojżesz i Eliasz. Równocześnie jest Zbawicielem, owym Barankiem, którego Bóg wskazał Abrahamowi i który został zabity zamiast jego syna Izaaka. On właśnie „pokonał śmierć, a na życie i nieśmiertelność rzucił światło przez Ewangelię” (2Tm 1,10). To On zstąpił aż do piekieł, aby znaleźć i ocalić zagubioną owcę (por. Łk 15,6; Mk 6,34). Wzbudzony z martwych przez Ojca został przez Niego ustanowiony pełnym mocy Synem Bożym (Rz 1,3n), stał się „duchem ożywiającym” to znaczy źródłem życia i głębokiej przemiany dla wszystkich wierzących (1Kor 15,45).

2. Przemienienie Jezusa jest źródłem naszej „metamorfozy” tzn. głębokiej wewnętrznej przemiany, która ma nas upodobnić do Syna Bożego. Tak mówi o tym św. Paweł: „Nie głosimy bowiem siebie samych, lecz Chrystusa Jezusa jako Pana, a nas – jako sługi wasze przez Jezusa. Albowiem Bóg, Ten, który rozkazał ciemnościom, by zajaśniały światłem, zabłysnął w naszych sercach, by olśnić nas jasnością poznania chwały Bożej na obliczu Chrystusa. Przechowujemy zaś ten skarb w naczyniach glinianych, aby z Boga była owa przeogromna moc, a nie z nas. Zewsząd znosimy cierpienia, lecz nie poddajemy się zwątpieniu; żyjemy w niedostatku, lecz nie rozpaczamy; znosimy prześladowania, lecz nie czujemy się osamotnieni, obalają nas na ziemię, lecz nie giniemy” (2Kor 4,5-9). „Nie bierzcie więc wzoru z tego świata, lecz przemieniajcie się (gr.: metamorfousthe) przez odnawianie umysłu, abyście umieli rozpoznać, jaka jest wola Boża: co jest dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe” (Rz 12,2). Tak więc z tego objawienia, które jest darem Boga wynika dla nas zadanie podjęcia świadomego wysiłku współdziałania z łaską Bożą, by owo przemienienie znalazło konkretny widoczny skutek w duchowych i moralnych owocach naszego życia chrześcijańskiego, życia w Duchu Świętym : „Pan zaś jest Duchem, a gdzie jest Duch Pański – tam wolność. My wszyscy z odsłoniętą twarzą wpatrujemy się w jasność Pańską jakby w zwierciadle; za sprawą Ducha Pańskiego, coraz bardziej jaśniejąc, upodabniamy się (gr. metamorfoumetha) do Jego obrazu” (2Kor 3,17n). Białe szaty neofitów, symbol paschalnej nowości życia są symbolem tej głębokiej przemiany, która zaczyna się w umyśle i sercu, a ma ogarnąć całe życie chrześcijanina.  

Kiedy i w jakich okolicznościach było mi dane zakosztować kontemplacji Oblicza Chrystusa? Czy potrafię przywołać w pamięci taki moment łaski przeżyty ostatnio, by na nowo zapragnąć tej modlitwy, która już o nic nie prosi, ani niczego nie chce „załatwić” u Jezusa, a jest jedynie prostym „wpatrywaniem się w jasność Pańską” (2Kor 3,18), przemieniającą mnie głęboko od wewnątrz?Co uczynię, aby słowo o Przemienieniu stało się moim doświadczeniem? Jakie konkretne działanie podejmę, aby bardziej znaleźć się w zasięgu przemieniającej łaski Chrystusa? Odpowiedź możemy znaleźć m.in. w dzisiejszym II czytaniu z Listu św. Piotra: „To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie. I słyszeliśmy, jak ten głos doszedł z nieba, kiedy z Nim razem byliśmy na górze świętej. Mamy jednak mocniejszą, prorocką mowę, a dobrze zrobicie, jeżeli będziecie przy niej trwali jak przy lampie, która świeci w ciemnym miejscu, aż dzień zaświta, a gwiazda poranna wzejdzie w waszych sercach. To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili od Boga święci ludzie” (2P 1,17nn).

„Ewangeliczną scenę przemienienia Chrystusa, w której trzej apostołowie, Piotr, Jakub i Jan, zdają się jakby porwani pięknem Odkupiciela, można przyjąć za ikonę chrześcijańskiej kontemplacji.

Utkwić wzrok w Chrystusowym obliczu, rozpoznać Jego tajemnicę w zwyczajnej, bolesnej drodze Jego człowieczeństwa, aż ujrzy się Boski blask, objawiony ostatecznie w Zmartwychwstałym” (RVM, nr 9). Idźmy za tym wezwaniem Ojca Świętego i na wzór Apostołów utkwijmy nasz wzrok w obliczu przemienionego Pana.

Tajemnicę Przemienienia ewangeliści umieszczają w kontekście codziennej działalności mesjańskiej Jezusa, jaką było czynienie cudów, nauczanie, zapowiedź męki (por. Łk 9, 1-27). Jezus nagle przerwał tę codzienną pracę, „wziął z sobą Piotra, Jakuba oraz brata jego, Jana, i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno” (Mt 17, 1). Góra nie ma tu znaczenia topograficznego. Brak jest nawet nazwy tej góry. Ma ona w przywołanym tekście znaczenie teologiczne: miejsce bliskości Boga, miejsce objawień Boga, miejsce spotkania i doświadczenia Boga (por. Wj 19, 1-15; Mt 28, 16-20). Góra ta była bardzo wysoka. Aby na nią wejść, potrzebny był wysiłek. Przewodnikiem na tej trudnej drodze był i jest Jezus. On ma inicjatywę wejścia: „wziął”, „zaprowadził”. Jezus jest drogą do Ojca (por. J 14, 6).

„Tam się przemienił wobec nich” (Mk 9, 2). Marek mocno podkreśla, że Jezus przemienił się „wobec nich”. Większy nacisk kładzie na adresatów tego wydarzenia niż na naturę samego faktu. Wyrażenie „przemienił się” (methamorphothe) jest tak zwaną stroną bierną teologiczną, która wyraża działanie Boga – „został przemieniony” (domyślnie: przez Boga). Podkreśla w ten sposób ewangelista, że przemienienie jest dziełem Boga, jest objawieniem Bożym dotyczącym Jezusa. Czasownik ten nie oznacza przemiany postaci w sensie hellenistycznej metamorfozy bóstw, lecz w sensie przemiany ciała ziemskiego w niebieskie, zniszczalnego w niezniszczalne, niechwalebnego w chwalebne, słabego w mocne (por. 1 Kor 15, 35-38). W języku apokaliptycznym zmartwychwstali powinni być przemienieni: „będą świecić jak blask sklepienia […] jak gwiazdy na wieki i na zawsze” (Dn 12, 3). W opisie przemienienia czasownik „metamorphousthai” wyraża transcendentny i nadprzyrodzony charakter przemienienia. Potwierdza to fraza: „Jego odzienie stało się lśniąco białe, tak jak żaden na ziemi folusznik wybielić nie zdoła” (Mk 9, 3). Chwałę przemienienia opisuje Marek na wzór chwały zmartwychwstania Jezusa (por. Mk 16, 5). Mateusz natomiast pisze, że „twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło” (17, 2). Światło i słońce wskazują na teofanię, to jest na objawienie się Boga na obliczu Jezusa. Mojżeszowi ukazał się Bóg w płonącym krzewie (por. Wj 3, 2). Blask oblicza Jezusa wskazuje na Jego bóstwo. Podczas przemienienia Ojciec uwielbia Syna. Według Łukasza przemiana twarzy Jezusa dokonała się w czasie modlitwy, która ma moc przemiany, przebóstwienia. W czasie ziemskiego życia Jezusa Jego bóstwo było ukryte w człowieczeństwie. Ujawniał je tylko sporadycznie w cudach i znakach oraz w tajemnicy Przemienienia na górze.

Jaki sens miało ukazanie się na górze Tabor Mojżesza i Eliasza? Podobnie jak objawienie Jezusa, również i to ukazanie skierowane było do uczniów: „I ukazał się im […]” (Mk 9, 4). To ukazanie się miało coś uczniom objawić o osobie Jezusa. Piotr chciał zbudować trzy namioty (por. Mk 9, 5). Jego zamiar spotkał się z naganą: „Nie wiedział bowiem, co powiedzieć” (Mk 9, 6). Propozycja Piotra była niewłaściwa, gdyż ukazania się Mojżesza i Eliasza nie należy rozumieć w sensie ich powrotu na ziemię, jak to utrzymywała tradycja żydowska i jak to rozumiał Piotr. Ich ukazanie się nie jest informacją o nich, lecz objawieniem dotyczącym Jezusa. W centrum opowiadania bowiem jest Jezus, a nie wielkie postacie starotestamentalnej historii zbawienia. Świadkowie przemienienia znali dotąd Jezusa jako całkowicie i bez reszty należącego do tego świata. Teraz dowiedzieli się, że należy On również do drugiego świata, niebieskiego, podobnie jak Eliasz i Mojżesz. Jezus jest nawet ponad nimi. I to jest właśnie objawieniem dla uczniów. Jezus jest kimś więcej niż tylko ich Mistrzem. On z istoty swej należy do świata niebieskiego. Ewangelista podkreślił w ten sposób transcendencję osoby Jezusa. W przemienieniu objawia się chwała Jezusa. Obłok jest symbolem obecności samego Boga.

Zjawienie się obłoku i dobywający się z niego głos: „To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie!” (Mk 9, 7) wyjaśnia, na czym polega transcendencja Jezusa. Obłok jest symbolem obecności Bożej. Głos natomiast to aluzja do chrztu (por. Mk 1, 11), choć z pewnymi różnicami: podczas chrztu głos skierowany jest do Jezusa („Tyś jest”), w przemienieniu ma sens deklaratywny i skierowany jest do innych („To jest mój Syn”). Głos ten wyjaśnia, kim jest Jezus. Druga różnica dotyczy samej treści głosu: w opisie przemienienia tylko pierwsza część odpowiada relacji chrztu, brakuje części drugiej: „w Tobie mam upodobanie” (Mk 1, 11). Część ta była aluzją do pieśni o Słudze Jahwe (por. Iz 42, 1), a brak jej sprawia, że tytuł „Syn” w opisie przemienienia nie jest bliżej określony. Chociaż w Starym Testamencie tytuł ten często występuje (por. np. Ps 2, 7), to jednak nie można go odnieść do żadnego z tych miejsc. Marek chciał po prostu stwierdzić, że Jezus jest umiłowanym Synem Bożym. Wyrażenie „Jego słuchajcie!” odnosi się nie tylko do świadków, lecz i do Kościoła, do którego Marek kieruje swoje dzieło. Wzywa on wspólnotę do wiary w słowo Jezusa, w Jego Ewangelię. To wezwanie do wiary w słowo Jezusa uzasadnia tym, że Jezus jest Synem Bożym. Dzięki temu słowo to posiada nieograniczony autorytet w Kościele. Synostwo Boże Jezusa potwierdzają świadkowie, którym zostało ono objawione. W ten sposób Marek w opisie przemienienia łączy dwa aspekty teologiczne: chrystologiczny i eklezjologiczny. Uzasadnia synostwo Boże Jezusa, aby dać przez to fundament dla wiary Kościoła w Jego słowo.

Dlaczego Jezus przemienił się wobec uczniów? Jaki sens miała tajemnica Przemienienia na górze dla nich i dla uczniów wszystkich czasów? Na pytania te mamy dwie odpowiedzi. Tradycja Kościoła zachodniego rozumie to wydarzenie pedagogicznie, pastoralnie. „Głównym celem przemienienia było umocnienie serc apostołów wobec skandalu krzyża, aby upokorzenie męki, której chciał się poddać, nie wstrząsnęło ich wiarą, wcześniej zaś została im objawiona Jego ukryta godność”. Tajemnicę Przemienienia na górze zawsze łączono z Paschą Jezusa; przeciwdziałało ono skandalowi męki i było obietnicą zmartwychwstania. Przed udaniem się bowiem w trudną drogę, trzeba znać jej koniec. Tak komentowana jest ta tajemnica w prefacji drugiej niedzieli Wielkiego Postu: „On po zapowiedzeniu uczniom swej śmierci na świętej górze odsłonił przed nimi blask swojego bóstwa i wezwawszy na świadków Mojżesza i proroka Eliasza upewnił nas, że przez cierpienie dojść możemy do chwały zmartwychwstania”.

W duchowości łacińskiej Przemienienie na górze nie stało się samodzielnym misterium, posiadającym własne znaczenie teologiczno-duchowe. Kościół wschodni natomiast rozumie tajemnicę Przemienienia na górze samodzielnie i mistagogicznie. Opierając się na liście św. Pawła (2 Kor 3, 18), uczy, że „już teraz, przez kontemplację, możemy wejść w tajemnicę przemienienia, stać się jej częścią, uczynić ją naszą własnością […]. Zgodnie z Apostołem należy powiedzieć jeszcze więcej. Człowiek nie tylko odbija to, co kontempluje, ale staje się tym, co kontempluje. Kontemplując, zostajemy przemienieni w obraz tego, na co patrzymy […]. Jak mówi Apostoł, kontemplując Chrystusa, stajemy się do Niego podobni, pozwalamy, aby Jego świat, Jego cele, Jego uczucia odcisnęły się na nas”.

Jan Paweł II, wprowadzając tajemnicę Przemienienia na górze do misteriów światła i nazywając ją „ikoną chrześcijańskiej kontemplacji” (RVM, nr 9), zrobił wyraźny krok w kierunku usamodzielnienia tej tajemnicy. Już nie występuje ona w ścisłym związku z męką i zmartwychwstaniem, lecz stanowi tajemnicę samodzielną, obok innych tajemnic światła. Jest to odważne otwarcie się na duchowość Kościoła siostrzanego. Otwarcie to potwierdza również tekst listu apostolskiego. W punkcie 21. dokumentu o różańcu Ojciec Święty pisze, że celem kontemplacji rozświetlonego oblicza Chrystusa jest przygotowanie uczniów „do przeżycia z Nim bolesnego momentu męki, aby doszli z Nim do radości zmartwychwstania”. Jest to klasyczne ujęcie zachodnie. Natomiast w numerze 9. czytamy, że kontemplując oblicze przemienionego Pana, otwieramy się na przyjęcie tajemnicy życia Trójcy Przenajświętszej i urzeczywistniają się w nas słowa św. Pawła, że „za sprawą Ducha Pańskiego, coraz bardziej jaśniejąc, upodabniamy się do Jego obrazu” (2 Kor 3, 18). Dokonuje się to teraz, w momencie kontemplacji oblicza Pana. Jest to ujęcie Kościoła wschodniego. W Rosarium Virginis Mariae spotykamy się z bardzo interesującą próbą połączenia dwóch tradycji – wschodniej i zachodniej.

Żyjemy w czasach zdominowanych przez kulturę obrazów i komunikacji wizualnej. Współczesnego człowieka nazywa się homo spectator; żyje on tym, na co patrzy. Obraz bowiem ma moc przenikania nie tylko ciała, ale również duszy. Oko jest światłem duszy (por. Mt 6, 22-23); jest również bramą duszy. Wezwanie Jana Pawła II do kontemplacji oblicza przemienionego Pana jest genialną odpowiedzią na wielkie pytania naszych czasów. Słowa te należy traktować bardzo poważnie. Ojciec Święty przypomina, że nie zbawią nas formuły, abstrakcje, definicje, lecz żywa Osoba Chrystusa, którą należy poznawać, kochać i naśladować. Drogą poznania jest kontemplacja oblicza Jezusa Chrystusa. Jest to papieski drogowskaz na trzecie tysiąclecie. Wskazuje on na górę Tabor i przypomina: w codziennym wirze pracy trzeba znaleźć czas na wejście na górę przemienienia, aby w ciszy wpatrywać się w blask oblicza Jezusa i przez Ducha Świętego upodabniać się do Niego. Homo viator et peregrinus, kontemplując tajemnice różańca, zmierza ku ostatecznemu przeznaczeniu.

Źródło tekstu: sfd.kuria.lublin.pl