Sztuka
1. Po co?
WSTĘP
Sztuka – dziedzina działalności ludzkiej, uprawiana przez artystów. Nie istnieje jedna spójna, ogólnie przyjęta definicja sztuki, gdyż jej granice są redefiniowane w sposób ciągły, w każdej chwili może pojawić się dzieło, które w arbitralnie przyjętej, domkniętej definicji się nie mieści. Sztuka spełnia rozmaite funkcje, m.in. estetyczne, społeczne, dydaktyczne, terapeutyczne, jednak nie stanowią one o jej istocie. Sztuka narodziła się wraz z rozwojem cywilizacji ludzkiej. Można przypuszczać, że na początku pełniła przede wszystkim funkcję związaną z obrzędami magicznymi , którą zachowała u ludów pierwotnych.
Źródło tekstu: www.szkolnictwo.pl
sztuka
- «dziedzina działalności artystycznej wyróżniana ze względu na reprezentowane przez nią wartości estetyczne; też: wytwór lub wytwory takiej działalności»
- «umiejętność wymagająca talentu, zręczności lub specjalnych kwalifikacji»
- «czyn dokonany dzięki takiej umiejętności»
- «utwór dramatyczny przeznaczony do wystawiania na scenie»
- «przedstawienie skonstruowane na podstawie takiego utworu»
- «pojedynczy przedmiot, roślina lub zwierzę jakiegoś gatunku»
- pot. «osoba o określonych cechach»
- daw. «oddzielona część czegoś»
- daw. «określona ilość tkaniny sprzedawana jako całość»
Źródło tekstu: sjp.pwn.pl/slowniki/sztuka.html
Wg Gauta: dzieło sztuki (1) posiada pozytywne własności estetyczne (piękno i jego odmiany); (2) jest ekspresją emocji; (3) jest interesujące intelektualnie; (4) jest formalnie koherentne i złożone; (5) posiada możliwość przekazania złożonego przekazu; (6) przedstawia indywidualny punkt widzenia; (7) jest oryginalne; (8) jest artefaktem; (9) należy do ustalonych form artystycznych; (10) jest produktem intencjonalnym.
Ewa Bogusz-Bołtuć, Władysława Tatarkiewicza alternatywna definicja sztuki a analityczna filozofia sztuki. PDF, http://www.filo-sofija.pl
AKTYWIZACJA
Praca na forum. Pytania na otwarcie dyskusji: po co jest sztuka? Jaką rolę pełni w naszym życiu? Czas na dyskusję.
PYTANIA DO DYSKUSJI
- Życie ludzkie jako arcydzieło sztuki?
- Czy rzeczywiście potrzebujemy sztuki w codziennym i odświętnym życiu?
- W jaki sposób sztuka wpływa na widzenie świata przez człowieka?
- Czy sztuka jeszcze wychowuje człowieka? Do czego?
- Czy sztuka uczy myślenia?
- Czy identyfikujemy się z bohaterami sztuki?
- Sztuka masowa – jaką posiada wartość?
PUENTA
Można powiedzieć, że:
- Sztuka dostarcza człowiekowi satysfakcji estetycznej potrzebnej do istnienia i rozwoju; brak tej satysfakcji prowadzi do trwałych zaburzeń psychicznych i staje się przyczyną nerwic; jej zaspokojenie może wywoływać efekty terapeutyczne, a z pewnością przywraca równowagę psychiczną na wyższym osobowo poziomie.
- Doświadczenie estetyczne ma charakter dwoisty, z jednej strony jest doświadczeniem autonomicznym i samowystarczalnym, zapewniającym pełną satysfakcję, może jednak – i to jest jego kształcące znaczenie – wzbogacać człowieka o nowe jakości życia, o nowe wymiary człowieczeństwa.
- Sztuka stanowi podstawę myślenia w sposób osobisty, niedyskursywny, jest źródłem wiedzy, zwłaszcza w zakresie norm, ideałów i treści humanistycznych.
- Sztuka czyni człowieka twórczym i otwartym, kształtuje nie tylko wiedzę osobistą, lecz także „inteligencję jakościową” Stanowi podstawowy środek estetycznej edukacji.
- Uwzniośla nasze życie.
- Służy zaspokajaniu potrzeb twórczych.
- Wzbogaca świat.
- Jest ucieczką od codziennego życia i kompensuje jego braki.
- Jest sposobem na życie.
- Jest obrazem i interpretacją świata.
- Pogłębia tożsamość narodową.
- Wyznacza ciągłość narodowych wartości.
- Stanowiła i stanowi źródło patriotycznych nadziei.
- Utrwala piękno ojczystego języka.
- Dźwiękami kształtuje wzniosłe uczucia i wzruszenia.
- Obrazami dziejów inspirowała narodową wyobraźnię.
- Dzieła poetów, pisarzy, malarzy, muzyków składały się na treść narodowego sumienia.
- Umożliwia konkretne widzenie rzeczywistości.
- Ułatwia przyswojenie wiadomości na temat wydarzeń historycznych.
- Wzbogaca wiedzę osobistą.
- Uczy postaw moralnych.
- Pozwala odpocząć – zrelaksować się.
- Pomaga zrozumieć drugiego człowieka.
- Pomaga poznać samego siebie, pokłady własnej podświadomości.
- Stanowi źródło własnych doświadczeń.
- Wzbogaca człowieka.
- Otwiera umysł.
Źródło tekstu: Małgorzata Hillar, Obecność i znaczenie sztuki w życiu współczesnego człowieka a zadania wychowania
2. Sztuka i Kościół – kryzys
WSTĘP
Kard. Ravasi stwierdził m.in.: – W ostatnich latach doszło niewątpliwie do swoistego „rozwodu” między Kościołem i sztuką współczesną. Stało się tak po wielowiekowym harmonijnym związku. Twierdzę, że należy go odbudować przy udziale obu stron. Artyści dają nam nową gramatykę, nowe języki, które są zrozumiałe dla współczesnej kultury. My natomiast podsuwamy im tematy czy całe opowieści, które – jak pokazuje historia – mają fundamentalne znaczenie dla ludzkości.
Źródło tekstu: Włodzimierz Rędzioch, Kościół a sztuka współczesna, Niedziela Ogólnopolska 36/2012, str. 20-21
AKTYWIZACJA
Praca w grupach. Metoda – 4 kroki. Zadanie: wymyślamy dialog między Kościołem a Sztuką wg metody 4 kroków. Cel: osiągnięcie porozumienia w kryzysie. Czas na wykonanie zadania. Prezentacja na forum. Czas na dyskusję.
PYTANIA DO DYSKUSJI
- Czy możliwa jest zgoda między Kościołem a Sztuką?
- Czy wymaga większego wysiłku, czy osiągnięcie zgody powinno przyjść łatwo?
- Co jest potrzebne i niezbędne do zgody?
- Co łączy Kościół i Sztukę?
PUENTA
Jan Paweł II, List do artystów
Kościół potrzebuje sztuki
12. Aby głosić orędzie, które powierzył mu Chrystus, Kościół potrzebuje sztuki. Musi bowiem sprawiać, aby rzeczywistość duchowa, niewidzialna, Boża, stawała się postrzegalna, a nawet w miarę możliwości pociągająca. Musi zatem wyrażać w zrozumiałych formułach to, co samo w sobie jest niewyrażalne. Otóż sztuka odznacza się sobie tylko właściwą zdolnością ujmowania wybranego aspektu tego orędzia, przekładania go na język barw, kształtów i dźwięków, które wspomagają intuicje człowieka patrzącego lub słuchającego. Czyni to, nie odbierając samemu orędziu wymiaru transcendentnego ani aury tajemnicy.
Kościół potrzebuje zwłaszcza tych, którzy umieją zrealizować to wszystko na płaszczyźnie literatury i sztuk plastycznych, wykorzystując niezliczone możliwości obrazów oraz ich znaczeń symbolicznych. Sam Chrystus często posługiwał się obrazami w swoim przepowiadaniu, co było w pełni zgodne z logika Wcielenia, w którym On sam zechciał się stać ikona niewidzialnego Boga.
Kościół potrzebuje także muzyków. Ileż utworów muzyki sakralnej zostało skomponowanych w ciągu stuleci przez twórców przenikniętych głębokim zmysłem tajemnicy! Tysiące wierzących umacniało swoja wiarę muzyka, która wypływała z serc innych wierzących i stawała się częścią liturgii, a przynajmniej bardzo cenna pomocą w jej godnym sprawowaniu. Śpiew pozwala przezywać wiarę jako żywiołową radość i miłość, jako ufne oczekiwanie na zbawcza interwencje Bożą.
Kościół potrzebuje architektów, bo potrzebne mu są przestrzenie, w których mógłby gromadzić chrześcijański lud i sprawować zbawcze misteria. Po straszliwych zniszczeniach ostatniej wojny światowej i po powstaniu wielkich metropolii nowa generacja architektów nauczyła się rozumieć i spełniać wymogi chrześcijańskiego kultu, potwierdzając, ze temat religijny może być źródłem inspiracji także dla współczesnych stylów architektonicznych. Dzięki temu wzniesiono wiele świątyń, które są miejscami modlitwy, ale zarazem prawdziwymi dziełami sztuki.
Papież Franciszek:
CV 226. Nie możemy zapominać o formach wyrazu artystycznego, takich jak teatr, malarstwo itp. Ale „szczególne jest znaczenie muzyki, stanowiącej środowisko, w którym stale zanurzeni są ludzie młodzi, a także kulturę i język zdolny do budzenia emocji i kształtowania tożsamości. Język muzyki stanowi także bogactwo duszpasterskie, będące wyzwaniem szczególnie dla liturgii i jej odnowy”. Śpiew może być wielkim bodźcem dla drogi ludzi młodych. Święty Augustyn powiedział: „Śpiewaj, ale idź naprzód. Śpiewaj, aby podtrzymać swój wysiłek. Nie bądź leniwy! Śpiewaj i idź! […] Ty zaś idź, aby posuwać się naprzód. Postępuj w dobrym, postępuj w prawości wiary, w czystości życia. Śpiewaj i idź”.
Dodatkowe linki:
Jan Paweł II, List do artystów (PDF)
Rola sztuki w życiu człowieka (PDF)
Dialog Kościoła ze sztuką według Jana Pawła II (PDF)
Władysława Tatarkiewicza alternatywna definicja sztuki a analityczna filozofia sztuki (PDF)